Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niemalprzezcałeżycie,byłapierwsząpowierniczkąjegopomysłówliterackich;zjejrada-
miiprzemyśleniamipisarzzawszesięliczył.
UProstagóralkazzasunionejgłębokoGorcewsiPoręby–byłaindywidualnościąze
wszechmiarniepospolitą,odcinającąsięwyraźnieodotoczeniaiczasu”pisałoKatarzynie
Smreczyńskiejw1936rokuwpośmiertnymwspomnieniuStanisławPigoń
12
.
ZkoleiSewer(IgnacyMaciejowski)wliściedoredakcjiUCzasu”iUKurieraWar-
szawskiego”,przesyłającswojąpowieśćMatka(1898),zauważył:UPrzypatrującsiębliżej
naszymstosunkomnawsiprzyszedłemdoprzekonania,żenajmniejpołowamłodzieży
włościańskiej,odbierającawyższeniżelementarnewykształceniewGalicji,zawdzięczato
swymmatkom.Onetozniepojętądlanaswiarąwswejnaiwnościiprostocie,zktórej
czerpiązadziwiającąsiłęiwytrwałość,odejmującsobieodust,pchająswedziecidowie-
dzyioneteżpierwszebezpośredniozdobywająodnichkulturęipierwszebłyskiwykształ-
cenia”
13
.
Orkanbyłświadom,żejegomatkanależydogronaniepospolitychwiejskichkobiet
przełomuwiekóworazżemawobecniejniemożliwydospłacenia,olbrzymidługwdzięcz-
ności.UJeślimogłemcośzrobićwciągumojegożywota,tozawdzięczamtowpierwszym
rzędzieBogu,anastępniemojejMatce”
14
,wyznałwauliUniwersytetuJagiellońskiego
w1927rokupodczasuroczystościjubileuszowychtrzydziestoleciapracyliterackiej.
Zachowałosięłącznie135listówOrkanadomatkizlat1892-1927
15
,ztego103
wysłanedo1910roku.Aż95listówpochodzizokresu1892-1905.Przekonamysię,że
rok1905–wktórymumieraMariaWysłouchowaorazurywasiękorespondencjazFrancisz-
kąGurskąiktóryjestznaczącytakżepodinnymiwzględami–możnauznaćzaprzełomo-
wydlatrzydziestoletniegowówczasartysty.
Wśródtych95listówodrębnypodzbiórstanowi27listówzlat1892-1897,tj.okre-
sunaukiwkrakowskimgimnazjum.Jużnapierwszyrzutokawidać,jakprzyszłypisarz
rozliczasięzkażdegootrzymanegozdomugrosza.Świadomy,żerodzicezwielkimtru-
demłożąnajegowykształcenie,zprzykrościązwracasiędodomuopomocfinansową.
Pragnieulżyćrodzicom,próbując–jakwielujegorówieśników–udzielaćkorepetycji.
Ichoćczasamiotwierasięprzednimszansazdobyciawtensposóbśrodkówfinansowych,
tonajczęściejstaraniateokazująsiębezowocne.Boligoupominanie,bypieniędzynie
marnował.UWszakjacentaniewydamnanicinnego,jaktylkonażycieinakonieczne
przyborypiśmienne”,piszezżalemrodzicom28IV1893roku.
W:Orkanczytanydzisiaj.MateriałyzsesjinaukowejzorganizowanejprzezPodhalańskąPaństwowąWyższą
SzkołęZawodowąwNowymTarguiAkademięPedagogicznąwKrakowiewdniach11-13października
2002r.wKoninkachpodred.:M.Madejowej,W
.Kudyby,A.Mlekodaj,NowyTarg2003,s.215-216.
Wlipcu2000r.FranciszekBachleda-Księdzularz,senatormałopolski,zaproponowałwzniesieniepo-
mnikaKatarzynySmreczyńskiejwpołożonychok.25kmnapołudnieodKrakowaMogilanach.
12
S.Pigoń,KatarzynaSmreczyńska,UMyślNarodowa”1936nr44.
13
Sewer[IgnacyMaciejowski],Matka,Kraków1956,s.5.
14
A.Zachemski,WładysławOrkan,UWierchy”1930,s.169;Dialogserdeczny…,s.9.
15
WzbiorachBJ,sygn.8648IIIznajdująsię133listy,zaś2wBibliotecePAUwKrakowie,sygn.
2069.
V
