Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ListypisanewBlonayczęstoukazujągłębokieprzeżywanieszwajcarskichpobytów
Słowackiego.Pisarzkroczyjegośladami,przeżywatwórczośćpowstałąwśródAlp.Zobu-
rzeniemprzyjmujenagrodzenieksiążkiJózefaTretiakaoautorzeKróla-Ducha
119
.
ListydoGurskiejzawierajątakżewieleuwagkrytycznychopracyparlamentumo-
narchiiaustro-węgierskiej
120
,prasie,Kościelekatolickim,szkole.
Wliściez1I1899rokuOrkanstwierdził:
USąjednaksystemy,którezwalczaćmuszę,gdyżzatrzymująpochódduchakuspełnieniuKró-
lestwaBożegonaziemi!…Atosą:dzisiejszyKościółfaryzejskiidzisiejszypodłyustrójrządowy[…]
Ztegowynika,żepartierewolucyjnemusząmibyćbliższymi,bonajdalejichprogramsięga”(podkre-
śleniemoje–G.B.).
OrkannieukrywałnegatywnegostosunkudoszkolnictwawGalicji.Wredagowa-
nymwSzwajcariiprzezTeodoraTomaszaJeżaUWolnymSłowiePolskim”dałupustuza-
sadnionejkrytyce
121
.Taksięzłożyło,żejegoedukacjarozpoczęłasięwszkoleprzyklasz-
tornej.ChoćszkołęwSzczyrzycuukończyłOrkanzwynikiembardzodobrym,wiersz
Przeszłośćukazuje,żeurazdoduchowieństwasięgałdzieciństwaartysty.Niedasięjednak
wyciągaćdalekoidących,negatywnychwnioskówopracynauczycielskiejojcówcyster-
sówzeSzczyrzyca.Dopowściągliwościnakłanianp.takaopinia:UWszkolewSzczyrzycu,
jakojedynyzklasy,FranuśpotrafiłwyrecytowaćwszystkiegrzechyprzeciwDuchowi
Świętemu,zacozostałnagrodzonyprzezkatechetę.Katechetakupiłmunoweubranie”
122
.
Krakowskiegimnazjum,któregopatronembyłśw.Jacek,należałodoszkółrządo-
wych.WkorespondencjibraknegatywnychopiniiOrkanaotejszkoleijejnauczycielach.
Coprawdaznauką,jakwiemy,bywałoróżnie,jednaknieulegawątpliwości,żegronopeda-
gogicznebyłożyczliwienastawionedoOrkana–abiturientagimnazjum.Niezamierzało
jednaklekkąrękąpodpisywaćsiępodpozytywnąocenąnaświadectwiematuralnympisarza.
UFranuśmiałzadawnionyżaldo[…]proboszczaparafiiNiedźwiedź,któryodmówił
wydaniaświadectwaubóstwa,coudaremniłostaraniaouzyskaniestypendium”
123
.Echa
tegowydarzeniaodnajdujemytakżewliściedoK.Smreczyńskiejz24II1897roku.
WkolejnychlatachspołecznatematykautworówOrkanaichłodnewypowiedzioniej
pismkonserwatywno-klerykalnych
124
mogłyprzyczynićsiętylkodowzrostuklimatu
wzajemnejwrogości.
ZgodzićnależałobysięzBrzozowskim,którypiszącoPomorze,stwierdził,żeUohyda
jesttupretekstem,pokazywaniemjęzykaPanuBoguzato,żenieistnieje”
125
.AutorLe-
119
Por.listdoF.Gurskiejz26IX1905r.
120
Zob.ListdoF.Gurskiejz8XII1898r.
121
Zob.J.Dużyk,op.cit.,s.39.
122
ListJ.PiwowarczykadoG.Brodackiegoz25IX2000r.
123
Ibidem.
124
Por.listdoM.Wysłouchowejz26VI1900r.orazprzypis4dotegolistu.
125
ListS.BrzozowskiegodoSzalitówz11V1910r.StanisławBrzozowski.Listy,oprac.,przedmową,
komentarzemianeksamiopatrzyłM.Sroka,t.II,Kraków1970,s.426.
XXIX
