Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TeatryludowenaprzełomiewiekówXIXiXXistniałyjużwKrakowieiweLwo-
wie.OpiniaOrkanaonichbyłaniepochlebna
88
.Pisarzzachwycałsięnatomiastrepertu-
aremipoziomemruskiegoteatruweLwowie.Orkanpasjonowałsięwieloaspektowąideą
teatruludowego:miałtobyćteatrdlaszerokiejpubliczności,aponadtomiałysięrozwijać
trupyobjazdowe.Teatrstanowiłdlapisarzajedenznajważniejszychśrodkówprowadzą-
cychdoemancypacjiludu.ObokwzmiankowanegowkorespondencjiTowarzystwaTe-
atrówiChórówWłościańskich,przywiązywałondużąwagędoideiBibliotekiLudowej
orazspecjalnegowydawnictwapublikującegoksiążkiważnedlawiejskiegoczytelnika.
ZaangażowanieOrkanawUsprawęludową”najlepiejdajesięrozpoznaćwinforma-
cjachdotyczącychjegowspółpracyzWysłouchowąwredagowanychprzezniąUPrzodow-
nicy”iUZorzy”.Pisarzjawisięwnichwroliczytelnikawyrażającegoopinieiwspółpra-
cownika,którynp.wkilkulistachbardzoemocjonalnieproponuje,jaknowepismo,to
jestUZorzę”,nazwać.ListydostarczająUsporomateriałówdohistoriipiśmiennictwachłop-
skiego[…]wformieróżnychwypowiedzizawartychwkorespondencjipióraOrkana,który
byłniejakoopiekunemiłącznikiemmiędzychłopempiszącymaWysłouchową”
89
.
WobectakszerokiejpanoramytematówzainicjowanychprzezWysłouchowąkore-
spondencjazgorczańskimpisarzembardzoszybkonabrałaprzyjacielskiegocharakteru.
SzczerośćOrkana–największa,gdywziąćpoduwagęosobyspozakręgurodzinnego–
orazcelnośćiujmującaprostotawypowiedziniewątpliwiewpłynęłynapięknostyluli-
stówpisarza,jakrównieżnaposzerzenieporuszanychtematów.Pisarzniekryjeswych
troskozdrowieispokójwewnętrznymatki,bardzociężkoprzeżywającejtrudybytowa-
niawrzeczywistościgalicyjskiejprzełomustuleci;przejmujesięstanemzdrowiaikłopo-
tamirodzinnymiFranciszkiGurskiej.Listyukazujązjednejstronyradośćtworzeniadzie-
łaliterackiego,zachwytnadprzejawamipięknaprzyrody,częstewzmiankiopracachpo-
lowychprezentująceOrkana-rolnika,zdrugiejzaś–kłopotyznieżyczliwymsąsiadem,
jakteż(jaskrawiejwidocznewkorespondencjizBolesławemWysłouchem)trudnościfi-
nansoweizwiązaneznimi–bolesnedlaOrkana–częsteprośbyopożyczkę.Ważnejest
przytym,żenawetwnajcięższychchwilachartystaobiecywałpokryciepożyczekowoca-
miswejpracypisarskiejipublicystycznej.Godnepodkreśleniawlistachsą–zawszesto-
sowne–wprowadzeniawyrazówizwrotówgwarowych,zakażdymrazempodnoszące
walorystyluoraz(poprzezczęstewzmiankidotyczącepracpolowych)podkreślająceoso-
bowośćOrkana-rolnika.
5.
OpróczzgromadzonejwOssolineumkorespondencjiWładysławaOrkanazMarią
Wysłouchową,zarówniecennynależyuznaćzbiór78listówadresowanychdojejmęża,
Bolesława,zlat1899-1922
90
.
88
Zob.R.Lutman,M.Bronarska,M.Kruczkiewicz:PapieryBolesławaiMariiWysłouchówwzbiorach
BibliotekiZakładuNarodowegoim.Ossolińskich,UZeSkarbcaKultury”1967z.19,s.328.
89
R.Lutman,M.Bronarska,M.Kruczkiewicz,op.cit.,s.316.
90
Ossol.,sygn.:7181/II,7191/II.
XXI
