Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gendyMłodejPolskichciałwtensposóbdaćdozrozumienia,żeOrkanniemożepogodzić
sięzbrutalnąrzeczywistościąspołeczną,aponieważistniejąceinstytucjecechujeskostnie-
nieibierność,jedynewyjściewidziwewspółpracyzruchamiradykalnymi.
ZbiegiemlatspojrzeniepisarzanaKościółkatolickizmieniasię.Świadczyotym
dośćpokaźnaliczba49listów,którychadresatamibyliksiężalubzakonnicyorazKsięgar-
niaśw.WojciechawPoznaniu.Znamienne,żezupływemczasuilośćlistówadresowanych
doduchowieństwastalewzrasta
126
.Początkowodotycząonezobowiązańfinansowych
pisarza–bezradnyartystaszukałpomocywszędzie.Wlatach1912-1913podejmujesię
wydaniaobrazuMatkiBoskiejLudźmierskiej,cowymagałoutrzymaniakontaktówzprzed-
stawicielamiKościołalokalnego.KsiężawkorespondencjiOrkanajawiąsięjakoosoby
ułatwiająceuzyskaniekredytu,zachęcającewiernychzambonydozakupuobrazuUGaź-
dzinyPodhala”,czyteżdzielącepodobneproblemycodziennegobytowania.Wkorespon-
dencjizduchowieństwemosobnemiejscezajmująlistykierowanedoKsięgarniśw.Woj-
ciechawPoznaniuzlat1925-27.Dotyczyłyonewydanegow1926rokuwyborunowel
owspólnymtytuleOpowieśćopłanetnikuorazzamiaruwznowieniaPomoru.
PowolnezmianyzachodzącewstosunkupisarzadoKościołamiałyzapewnewiele
przyczyn.SzczególnąrolęodegrałakonsekwentnapostawaKatarzynySmreczyńskiej.Wśród
innychpowodówzasygnalizowaćnależyżyczliwyodbiórtwórczościpisarzaprzezkardy-
nałaAdamaSapiehę,którychętnieczytałListyzewsi
127
.Utworzenieprzezbiskupakra-
kowskiegowlatachIwojnyświatowejKsiążęco-BiskupiegoKomitetuPomocydlaDo-
tkniętychKlęskąWojny
,nacisknapoprawęwykształceniaksiężyorazpatronatnadsze-
rokądziałalnościącharytatywnąKościoławIIRzeczypospolitej,mógłOrkanpostrzegać
jakoważnykrokwpochodzieUduchakuspełnieniuKrólestwaBożegonaziemi”.Kto
wie,czycytowanejużwyznaniezuroczystościjubileuszowychpisarzaz1927roku
128
nie
jesttakże,wjakiejśmierze,przyznaniemsiędopomyłkiwtejmaterii…
ListydoGurskiejmówiąrównieżwieleoautorzewokresiejegonajwiększejpopu-
larnościartystycznej.JawisięonjakoosobastroniącaodUwstrętnegoruchuulicznego”,
gustującawsamotnymbłądzeniułódkąpojeziorze,szukającanastrojówiwrażeńwe-
wnętrznych.Takjestnp.podczaspobytuwGenewie,kiedytopisarzzTetmajeremwy-
puszczałsięnaJezioroGenewskie,myślącczęstooSłowackimwSzwajcarii.Zdrugiej
stronysamotnośćpotrafimutakbardzodokuczać,żeprzyznajesiędołez.Zkoleiwdomu
Miłkowskichpotrafisięrozgadać,otwieraćcałąduszę.RównieżbędącuGurskiej–wy-
znajeWysłouchowej–potrafizagadaćdozaśnięciawłaścicielkęWołczyszczowic.
TonajpełniejwyrażonewkorespondencjizGurskąpragnienieżyciarzeczywistością
duchaorazchęćprzybliżaniaKrólestwaBożegonaziemi–wzderzeniuzcodziennością
okazywałysięprzyczynąwieluzawodówwstosunkachmiędzyludzkich.Niedziwiwięc,
żewliściez30VI1899rokuOrkanpisze:
126
Do1904r.Orkannapisałdoksiężytylkodwalisty,wlatach1905-1913jestichsześć,wlatach
1914-1918–siedem,wlatach1919-1926równieżsiedem(pluspięćdoksięgarniśw.WojciechawPoznaniu)
orazwlatach1927-1930aż27(plusjedendoksięgarniśw.WojciechawPoznaniu).
127
Zob.dedykacjaz1920r.(BJ,sygn.8644III,k.304).
128
Por.p.14.
XXX
