Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
twórczej
142
,orazinteresującyopiswycieczkiwPieniny.Pięknotychniewysokichgórnie-
zwykleujęłoartystę.UDoAlpjedziesiępocuda–atusięmapodnosem”
143
.
Wielokrotniesygnalizowanatroskaozdrowieżony,nadopiekuńczośćpisarzaito-
warzyszącetemuinformacjeopogodzie,dlaczytelnikamogązdawaćsięnużąceiobniża-
jącewartośćartystycznąlistów.MożnawtychpierwiastkachdopatrywaćsięrównieżUob-
niżeniapoziomuelementówtreściowych”
144
.Chybajednaktakniejest.Dostosowanie
treścilistówdopsychikiadresatki,wporównaniuzkorespondencjądoinnychosób,nie
jestUobniżone”.ListydoZwierzyńskiejwnosząwieleinteresującychinformacjiożyciu
itwórczościOrkana,tyleżetowarzyszyimrzeczywiściebardzoczęstoniepokójozdrowie
Marii.Przyznaćtrzeba,żeteUniedociągnięcia”pisarzrekompensujeczytelnikowielemen-
temuczuciowymiwaloramiemocjonalno-nastrojowymi.
Kończąc,należytakżezapytać,nailepisarzwuczuciachswychbyłszczery?Istnieją
podstawydoprzypuszczeń,żekrótkoprzedślubemłączyłOrkanaprzelotnyzwiązekzZofią
Nałkowską
145
.Zlat1910-12zachowałysię32listyMariiAntoninyCzaplickiejdoOrkana
(BJ,sygn.8607III,k.116-171).Sugerująone,żegorczańskiartystanieprzeszedłobojętnie
obokwdziękówdwudziestosześcioletniej(w1910roku)stypendystkiKasyim.Mianow-
skiego,wprzyszłościwybitnejuczonejuniwersytetuwOxfordzie
146
.Jakteżpogodzićdwu-
znacznąpostawęwobecStefaniiChmielakówny,nauczycielkizZakopanego,oraznawiąza-
nieznajomościzBronisławąFolejewską,przyszłądrugążoną?Obiekobietyzawarłyznajo-
mośćzpisarzemuschyłku1912roku–osiemmiesięcypośmierciMariiZwierzyńskiej.
8.
WkorespondencjizarównozMariąZwierzyńską,jakizinnymiadresatami,Orkan
częstowzmiankujeopracynadktórymśzeswoichutworówliterackich.Równieczęsto–
nękanybrakiempieniędzy–zwierzasięzzabiegówouzyskaniepożyczkiczyzaliczkiuktó-
regośzwydawców.Korespondencjadostarczawieluprzykładówstarańośrodkifinanso-
we,prezentujączjednejstronyoczekiwaniapisarza,zdrugiejzaś–konkretnąofertępo-
mocy,zwykleniższąodoczekiwanej.CzasemOrkannieuzyskiwałpomocybądźwydawca
wycofywałsięzobietnic.
Cechącharakterystycznąstosunkówzwydawcamibyłojaknajgorszeonichzdanie
pisarza.UKrzyżanowskitozwykłybandyta,gorszyodGebethnerów”–pisałżonie7V
1910roku.ZaśjedenaściedniwcześniejpisarzwyznałZwierzyńskiej:UAchpodlisąci
wydawcy–żebyjużzniminiemiećdoczynienia”.
142
Por.np.wierszTatrywnocy.
143
ListdoM.Zwierzyńskiej-Smreczyńskiejz13IX1909r.
144
S.Skwarczyńska,op.cit.,s.81.
145
J.Kolbuszewski,„Mały,wysokoleżącyhoryzont…”TatrzańskiepizodwtwórczościZofiiNałkowskiej,
w:Trzypokolenia.PamięciProfesorJaninyKulczyckiej-Saloni,Warszawa1998,s.149-160.
146
Zob.J.Tokarska-Bakir,Niedeptaćtrawników.MariaCzaplicka,UWysokieObcasy”(dod.doUGaze-
tyWyborczej”)2003nr5,s.6-13.
XXXVI
