Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4
Wprowadzenie
Krótkomówiąc,wszechświatmógłbybyćinny
nawielesposobów,zktórychprawiewszystkieunie-
możliwiałybyistnienieżycia.Dlaczegowszechświat
jestwłaśnietaki,jakijest?Możetopoprostuprzy-
padek.(Tosięnamposzczęściło,conie?)Amoże
powstaniemwszechświatakierowałajakaśinteli-
gencja.Tahipotezazdecydowaniewykraczapoza
zakresnaukempirycznych.Trzeciamożliwość,za
którąopowiadasięwielufizyków,jesttaka,żerze-
czywiścieistniejeogromna(byćmożenieskończona)
liczbainnychwszechświatów,amyrzeczjasna
znamytylkotenrodzajwszechświata,wktórym
mogliśmywyewoluować.Tahipotezatakżewykra-
czapozazakresnaukempirycznych,ponieważ
niemożemypoznaćinnychwszechświatów.Czy
kiedykolwiekdowiemysię,dlaczegowszechświat
jestwłaśnietaki,jakijest?Możetak,możenie,ale
pytaniejestfascynujące.
Wspomniałemnapoczątkuodwóchgłębokich
itrudnychpytaniach.Drugie,nazywaneproblemem
psychofizycznym(mind-brainproblemlubmind-body
problem),topytanieoto,jakajestrelacjamiędzy
umysłemaaktywnościąmózgu.Inaczejmówiąc:dla-
czegowewszechświeciezłożonymzmateriiienergii
istniejecośtakiegojakświadomość?Możemysobie
wyobrazić,żemateriapołączyłasię,żebyutworzyć
cząsteczki,apewnerodzajezwiązkówwęglapołą-
czyłysię,byutworzyćprymitywnytypżycia,który
potemwyewoluowałwzwierzętazmózgamiizłożo-
nymizachowaniami.Aledlaczegoniektórerodzaje
aktywnościmózgusąświadome?
Nikomudotądnieudałosięprzedstawićprze-
konującegowyjaśnieniaświadomości.Kilkorouczo-
nychzaproponowałowręcz,żebywogólezrezyg-
nowaćzpojęciaświadomości(Churchland,1986;
Dennett,1991).Takiepostawieniesprawyunika
pytania,zamiastnanieodpowiedzieć.Świadomość
jestczymś,czegodoświadczamy,idomagasięwyjaś-
nienia,nawetjeślijeszczeniewiemy,jaktozrobić.
Chalmers(2007)iRensch(1977)zaproponowali,
żebyuznaćświadomośćzapodstawowąwłaściwość
materii.Właściwośćpodstawowatotaka,którejnie
możnasprowadzićdoniczegoinnego.Takimiwłaści-
wościamisąnaprzykładmasaiładunekelektryczny.
Byćmożeczymśtakimjestświadomość.
Jednaktaodpowiedźnasniesatysfakcjonuje.
Popierwsze,świadomośćniejesttakajakinnewłaś-
ciwościpodstawowe.Materiamamasęprzezcały
czas,aprotonyielektronymająprzezcałyczasła-
dunek.Oilenamwiadomo,świadomośćwystępuje
jedyniewpewnychczęściachukładunerwowego,
tylkoprzezczęśćczasu–niewtedy,kiedyjesteśmy
pogrążeniweśniebezmarzeńsennychlubznajdu-
jemysięwśpiączce.Pozatymnazwanieczegokolwiek
właściwościąpodstawową,nawetmasyczyładunku
elektrycznego,jestniezadowalające.Stwierdzenie,że
masajestfundamentalnąwłasnością,nieoznacza,
żeniemażadnejprzyczyny.Oznacza,żezrezygno-
waliśmyzszukaniaprzyczyny.Zresztąwspółcześni
fizycywcalesięniepoddali.Próbująwyjaśnićmasę
iładunekwkategoriachbozonuHiggsaiinnychpraw
rządzącychwszechświatem.Uznanie,żeświadomość
jestwłaściwościąpodstawową,oznaczałoby,żezre-
zygnowaliśmyzjejwyjaśnienia.Anatozpewnoś-
ciąjestzawcześnie.Kiedydowiemysięwszystkiego,
czegotylkomożnanatematukładunerwowego,być
możezrozumiemy,czymjestświadomość.Anawet
jeślinie,tobadaniaprzyniosąnamwieleważnych
iinteresującychinformacji.
Dziedzinapsychologiibiologicznej
Psychologiabiologicznatodziedzinanauki,która
badafizjologiczne,ewolucyjneirozwojowemecha-
nizmyzachowańiprzeżyćpsychicznych.Określenia
pokrewnetobiopsychologia,psychobiologia,psychologia
fizjologicznaineurobiologiabehawioralna.Terminpsy-
chologiabiologicznapodkreśla,żecelemjestpowiąza-
niebiologiizzagadnieniamipsychologii.Neurobiologia
(alboneuronauka)obejmujewielezagadnieńistot-
nychdlazachowania,aleteżzajmujesiębardziej
szczegółowoanatomiąichemią.
Psychologiabiologicznatonietylkodziedzina
nauki,leczrównieżpewienpunktwidzenia:nasz
sposóbmyśleniaidziałaniajestwytworemmecha-
nizmówmózgowych,którewykształciliśmywtoku
ewolucji,ponieważwyposażonewniedawnezwie-
rzętaprzeżyłyisięrozmnożyły.
Psychologiabiologicznazajmujesięprzede
wszystkimaktywnościąmózgu.RysunekW.2przed-
stawialudzkimózgwidzianyzgóry(wterminolo-
giianatomicznejjesttopowierzchniagrzbietowa)
izdołu(powierzchniabrzuszna).Zaznaczononanim
kilkaważniejszychstruktur,któredziękilekturzetej
książkinapewnolepiejpoznasz.Kiedyprzyjrzymy
sięmózgowibliżej,okażesię,żedzielisięonnapod-
części.Napoziomiemikroskopowymspotykamy
dwatypykomórek:neurony(rys.W.3)ikomórkigle-
jowe.Neuronyprzekazująinformacjemiędzysobą,
atakżewysyłająjedomięśniorazgruczołów.Sąbar-
dzozróżnicowanepodwzględemrozmiarów,kształtu
ifunkcji.Komórkiglejowe,zazwyczajmniejszeniż
neurony,mająwielefunkcji,alenieprzekazują
informacjinadużeodległości.Aktywnośćobutypów
komórekwjakiśsposóbskutkujeolbrzymimbogac-
twemmożliwychzachowańiprzeżyć.Wtejksiążce
zawartoopisypodejmowanychprzeznaukowców
próbwyjaśnieniaznaczeniaużytegoprzedchwilą
zwrotuwjakiśsposób.
