Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AlejJerozolimskich,wAlejachUjazdowskichbyłytylkopałacykiiniskie
kamienice,brakłonatomiastwiększychkamienicmiejskich.Caładzielnica
nadWisłąbyłazamieszkałaprzezludnośćubogą,miastoodwróciłosięwy-
raźnietyłemdorzeki.Właściwymjegoośrodkiembyłaprzestrzeńznajdują-
casięmiędzyKrakowskimPrzedmieściemiNowymŚwiatemzjednejaul.
Marszałkowskązdrugiejstrony.PozaPlacemTeatralnymzaczynałasię
dzielnicażydowska,oddzielonaodniegotylkoBielańskąiMiodową.Mar-
szałkowskabyłaskromniezabudowana,pamiętamniedalekoodŚwięto-
krzyskiejparterowydworek,ładnejbarokowejarchitektury,pochodzący
bodajzXVIIIwieku.Dworkówtakich,należącychdozamożnejszlachty,
byłoprzedstulatypewniewięcej.Rozebranojeipostawiononazajmowa-
nymprzezeńplacunowoczesnewielopiętrowekamienice.MostnaWiślebył
tylkojeden,postawionyprzezinż.Kierbedzia86.Pragabyłateżtylkoprzed-
mieściem,aSaskaKępa,porosłalaskamiitrawązkilkomaskromnymire-
stauracjami,byłacelemwycieczekwniedzieleiświętadlapubliczności
oskromnychwymaganiach.Ktomógłsobiepozwolićnawyjazdstatkiem,
tenudawałsięnaBielany.Pociągizzachoduzatrzymywałysięnadworcu
KoleiWarszawsko-Wiedeńskiej.Tamzaczynałasięliniakolejowa,która
wSkierniewicachrozgałęziałasiękupołudniowiikuzachodowi–doKra-
kowaiWiedniaidoPoznaniaiBerlina.ObecnyDworzecGdańskisłużył
KoleiNadwiślańskiej,którabiegłazMławydoKowlanaWołyniu.Drugi
dworzecmiałatakolejnaPradze.ZPragiteższłypociągiKoleiPetersbur-
skiej(późniejszyDworzecWileński)imoskiewskiej(późniejszyDworzec
Wschodni).Podróżni,jadącyzzachodunawschód,musieliprzejeżdżać
przezmiastodorożkami.Przestrzenizadrzewionychbyłomniej,bowśrodku
miastatylkoOgródSaski,anakrańcupołudniowymOgródBotaniczny
iŁazienki.ParkUjazdowskinieistniał,byłotampustepole,naktórecho-
dziliśmygraćwpalanta.Zamek,PałacŁazienkowskiiBelweder,znajdujące
sięwrękachrządowych,byłydlapublicznościpolskiejniedostępne.NaPla-
cuSaskimstałaokazałacerkiew,którazawdzięczałaswepowstanienietyle
chęcizyskaniamiejscadlamodlitwy,ileraczejpostawieniaświątyniprawo-
sławnej,którabynadawałajużzdalekapiętnorosyjskościdawnejstolicy
Polski.WstylubizantyńskimbyłteżprzerobionydawnyPałacStaszica87,
któryodcinałsięjakjakiśobcytwórodcałejotaczającejgodzielnicy.Zaczę-
toteżwprowadzaćnazwyulicwstylurosyjskim.PóźniejszaulicaCzackie-
go88nosiłanazwęWłodzimierskiej,ul.Traugutta89nazwęul.hr.Berga90itp.
———
———
——
86KierbedźStanisław(1810-1899),budowniczy.Ukończyłw1831r.InstytutKorpusuInżynierów
DrógKomunikacyjnychwPetersburgu.Wl.1859-1864zbudowałwWarszawiemostkratowyna
Wiśle,tzw.mostKierbedzia–uwylotuNowegoZjazdu,zburzonyprzezNiemcóww1944r.Wdowa
ponim,Eugenia,ofiarowaław1914r.gmachprzyul.KoszykowejwWarszawienarzeczorgani-
zującejsięBibliotekiPublicznej.
87StaszicStanisław(1755-1826),uczony,filozof,przyrodnik,działaczipisarzpolityczny,ksiądz;
rzecznikreformspołecznychwokresieSejmuCzteroletniego;porozbiorachdziałaczgospodarczy
iorganizatorżycianaukowego;prezesTowarzystwaPrzyjaciółNauk(od1808);współorganizator
UniwersytetuWarszawskiego(1816)iSzkołyAkademiczno-GórniczejwKielcach(1816).
88CzackiTadeusz(1765-1813),działaczgospodarczyioświatowy,historyk;współzałożycielTowa-
rzystwaPrzyjaciółNauk(1800),autorpraczhistoriiprawa.
89TrauguttRomuald(1826-1864),ostatnidyktatorpowstania(1863);początkowozwiązanyz„bia-
łymi”,jakodyktatorrealizowałprogram„czerwonych”;próbowałzorganizowaćpospoliteruszenie
chłopów;straconynastokachwarszawskiejCytadeli.
90BergFiodorF.(1790-1874),generałrosyjski,ostatninamiestnikcarskiwKrólestwiePolskim
(1863-1874);bezwzględnywtłumieniupowstaniastyczniowego.
60
