Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ludzieobawialisięwykroczyćpozanormyustalone,bomogłotomiećzłe
następstwadlanichnaterenieżyciatowarzyskiego.Jeśliprzestrzeganona
ogółdośćsurowo,bytrzymaćsięzdalaod„Moskali”,toniemałąrolęode-
grałatukontrolanatymwłaśnieterenietowarzyskim.
9.Żydzi
OżyciuŻydównawsipolskiejiichstosunkudoróżnychwarstwludno-
ścipolskiejmożnabypisaćtomycałe.Istniejeteżwtymzakresiebogata
iinteresującaliteratura–książkiiartykuływczasopismach.Zajmowałem
siętąsprawą,zebrałemwpóźniejszymżyciumoimwieledoświadczeńipo-
robiłemdużospostrzeżeń,słyszałemwieleodinnychiczytałemdużo.
Wczasachjednakmegodzieciństwailatmłodzieńczychsprawataniemo-
głamniezajmować,byłemzbytmłodyimiałemzbytmałosposobnoścido
obserwacjicałokształtustosunkówmiejskich,niemogłemtedywyrobićso-
biepoglądówwłasnychnatocałebardzoskomplikowanezagadnienie.Dla-
tego,trzymającsięściślezasadypisaniatylkootym,cosamwidziałem,lub
teżczegosamdoświadczyłemwczasiemychlatdziecinnychimejmłodości,
niemamteżwieledopowiedzenia.
Wdworach,wktórychprzebywałem,iwmiasteczkach,któreodwiedza-
łem,spotykałemdużoŻydówiróżnąludnośćżydowską.Bylitojednaklu-
dzieróżniącysięcałkowicieodludnościpolskiejwszystkichstanów.Patrzy-
łemnanichjaknacośzupełnieobcego,trudnomibyłoichzrozumiećizdać
sobiesprawęzichistotnegostosunkudotubylców.
WNiestępowie,podobniejakwinnychdworachsąsiednich,byliŻydzi
mieszkającynawsiiprzybywającyzmiastabardzoczęstymigośćmi.Przede
wszystkimsiedziałnamiejscutzw.pachciarz,którykupowałmlekoodkrów
dworskichizałatwiałsprawunkiwPułtusku.NazywałsięZelman,mieszkał
wdawnejkarczmieprzytrakcieojakieśpółwiorstyoddworu.Karczmynie
było,lecz–oilesobieprzypominam–byłsklepik,wktórymwdrobnetowary
zaopatrywałasięludnośćwiejska.ÓwZelmanjeździłzmlekiemdoPułtuska
itamrobiłzakupy.Wielokrotniebyłemobecnyprzytym,jaksprawunkite
oddawałiobliczałsięzbabką,któraprowadziłagospodarstwodomowe
wczasie,gdymójwujbyłkawalerem.Babkabyłabardzodokładnaiwymaga-
jąca,toteżnierazzgniewałasięnamłodszegoZelmana,gdystwierdziłajakieś
niedokładności.Podziwiałemczęstojegosprytiznajomośćcharakterubabki,
gdypotrafiłwydobyćsięztrudnegozrazupołożenia,nieporzucającswejuni-
żonościiusłużności.Innigościeżydowscymielidoczynieniazwujem.Wśród
nichnajważniejsząosobąbyłkupieczbożowyBerguzyn,któryzazwyczajza-
kupywałwiększączęśćwyprodukowanegoziarnaiinnychrzeczy.Musiałbyć
zamożny,bonahandelzbożemtrzebabyłomiećkapitał.Wszakczęstokupo-
wałżytolubpszenicę„napniu”,toznaczyumawiałsięcodocenyidawał
pokaźnezaliczki.PanBerguzynbyłczłowiekiemobytymidobrzewychowa-
nym,choćchodziłwchałacieiwkrymce.Posiadałteżdużowiadomości
ożyciuioświecie.Interesowałsiępolitykąeuropejskąinierazprzynosiłdużo
nowin,którychjeszczeniebyłowgazetach.Pamiętamnaprzykładdoskona-
le,jakdobrzebyłpoinformowanywsprawieDreyfusa45ijakgorącoiumie-
———
———
——
45DreyfusAlfred(1859-1935),francuskikapitansztabugeneralnego,zpochodzeniaŻyd,oskarżony
w1894r.oszpiegostwonarzeczNiemiec.SprawatawywołaławeFrancjinaprzełomieXIXiXXw.
40
