Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
odrodzonejPolskiwedługprojektuWincentegoWitosaorazwywłaszczenie
większychwłaścicieliwr.1945przyczyniłysiętylkodoprzyspieszeniapro-
cesu,którybyłkoniecznościądziejową.
6.Życiespołeczne
Społeczeństwopolskiepodzaboremrosyjskimpopowstaniustycznio-
wymżyłowbardzotrudnychiprzykrychwarunkach.Widzieliśmy,żenie
mogłozajmowaćsiępolityką,bowszelkapolitykabyłaprzestępstwem.
Nieposiadałoteżmożnościorganizowaniaswegobytuzbiorowegowpostaci
związkówistowarzyszeń,którabyłasurowozakazana.Niemożnabyło
urządzaćanizebrańpublicznych,aninawetodczytów,chybazaspecjalnym
zezwoleniem,któregowładzeniedawały.Byłotedyżyciespołecznebardzo
ograniczoneiszczupłe,właściwieskupiałosiętylkowdomachprywatnych.
Nawsistosowanosiędotegopołożeniaprzezkilkadziesiątkówlat–pano-
wałyciszaipustka.Zczasówdzieciństwamegoniepamiętamżadnych
przejawówżyciapublicznego.
DopierowostatnimdziesięcioleciuwiekuXIXnastąpiłapodtymwzględem
zmiana–nienaskutekzmianystanowiskawładzrządowych,lecznaskutek
pewnegoprzypływuenergiispołecznejidążeniadozaspokojeniawjakikol-
wieksposóbnaturalnejpotrzebypracyzbiorowej.Wcałymkrajuzaczęły
wówczaspowstawaćkółkasąsiedzkie–rolnicybliżejzesobążyjącyzjeżdżali
sięwregularnychodstępachczasu,byobejrzećgospodarstwa,podyskutować
wsprawachzawodowychiwspólnychinteresach.Władzewiedziałyoczywi-
ścieotym,bosystemszpiegowskibyłdośćrozwinięty,leczprzekonawszysię,
żeniemamowyopolityce,patrzyłynatoprzezpalce.Takiekółkosąsiedzkie
powstałotakżewpowieciepułtuskim.PrzyjeżdżającnawakacjedoNiestępo-
wajakostudent,bywałemnatakichzjazdach.Przewodniczącymkółkabył
wujDembiński,sekretarzemMarceliTański.Zbierałosię20-30osób.Rano
zwiedzanogospodarstwo,gospodarzprzyjmowałzwyklegościobiadem,po
obiedziezaśdyskutowano,albooobejrzanymranogospodarstwie,albooja-
kiejśsprawieobchodzącejwszystkich,alboteżwysłuchiwanojakiegośrefera-
tu,któryprzygotowałktóryśzmłodszychczłonkówkółka.
Najednymzzebrańmiałemtakireferat.Ułożyliśmyzwujemkwestiona-
riuszdotyczącyuposażeniasłużbyfolwarcznej.Napodstawieotrzymanych
odpowiedziprzedstawiłemsystemiwysokościuposażeniasłużbyfolwarcz-
nejwpow.pułtuskim.Wujzainicjowałtęrzecz,bochciałwpłynąćnapo-
prawębytuparobkówifornali.Okazałosięteżrzeczywiściezodpowiedzi,że
niewszędziewynagrodzeniepieniężneiordynariebyłyjednakie,wniektó-
rychmajątkachstansłużbybyłgorszy.Nadreferatemtymodbyłysięroz-
prawy,którestałysiępewnymsposobemwywarcianaciskunapolepszenie
dotychczasowychwarunkówbytu.Byłatoumowawstaniemieszkań
iwstosunkudziedzicówdosłużbyfolwarcznej.Referattenbyłwydrukowa-
nywczasopiśmiewychodzącymwPłockupodnazwą„EchoPłockieiŁom-
żyńskie”.Wujkazałzniegozrobićodbitkęwpostacibroszury,którąroze-
słanowszystkimczłonkomkółka.Zebraniakółkasąsiedzkiegowpłynęły
niewątpliwienietylkonastangospodarstwrolnych,leczstałysięterenem,
naktórymzaczęłasięwytwarzaćopiniapublicznawsprawachnietylko
32
