Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
którychpoznałempóźniejizktórymiprzeważnienawiązałembliższesto-
sunki.Toteżnazwiskateznajdąsięjeszczeniejednokrotnienakartachtych
wspomnień.
Wracamjednakjeszczedoszlachtypułtuskiej,bystwierdzić,żepoziom
jejzainteresowańumysłowychikulturalnychbył,jeślipominąćwyjątki,na
ogółniezbytwysoki.Leczniemogłobyćinaczej,gdywszelkieżyciepolitycz-
ne,społeczneikulturalnebyłouniemożliwioneprzezrządrosyjski,którego
celepolitycznewymagaływłaśnie,byszlachtabyłajaknajmniejwartaiby
straciławszelkiwpływnażyciekraju.Przerwałysiętutradycjetakdobrze
rozwijającejsiępodkierownictwemAndrzejaZamoyskiego42organizacjijak
przedpowstanioweTowarzystwoRolnicze,ażyciewkrajuzamarło,ograni-
czonedoszczupłegozakresusprawosobistychiściślemiejscowych.
8.Życietowarzyskie
Skorowszelkieprzejawyżyciapublicznegobyłyprzezwładzerosyjskie
uniemożliwione,topozostawałyjedyniestosunkitowarzyskie.Byłyteżte
stosunkiczęsteiszerokorozpowszechnione.Najprostsząichformąbyły
wizytysąsiedzkie.Odwiedzaniesięczywymianamyśli,porozumiewaniesię
wsprawachogółobchodzącychlubpoprostudlazabawy.Dworybyłydość
gęstorozsiane,bofolwarkiniebyłyduże,okilkawiorstmianoteżprzeważ-
nienajbliższychsąsiadów.Zapraszanoichwświętalubniedzielenaobiad,
awdnipowszednienawieczerzę.Starsigraliwkarty–wpreferansalubvista,
młodzież,gdyktośzdomownikówgrałnafortepianie,tańczyłaluboddawała
siętradycyjnymzabawomtowarzyskim.Byłytozabawyprosteiniewymyśl-
ne–ślepababka,czterykątyipiecpiąty,talar,cenzurowaneitp.Niestu-
diowałemnigdyichhistorii,sądzęjednak,żetaksamobawiłasięmłodzież
podworachwXVIwieku.
Znajwiększymupodobaniemwspominałemprzezcałepóźniejszeżycie
świętaBożegoNarodzeniaiWielkiejNocy.BożeNarodzeniespędzanonaj-
częściejwścisłymkolerodzinnym.Dladziecistawianochoinkę,ustrojoną
wświeczkiiróżneświecąceozdoby.Podchoinkąustawianopodarkidla
wszystkich,dladzieci,starszychisłużby.Pamiętamdoskonale,jakismutek
nasogarnął,gdynasuznanozajużwchodzącychwwiekmłodzieńczyiza-
niechanochoinki.Świętatebyłyszczególniemiłeiwzruszające,gdyprzy-
jeżdżałemzWarszawynaferie.Wigiliatradycyjna,śpiewkolęd,obcowanie
znajbliższymikrewnymi–wspomnieniatebyłymidrogiezawsze,zwłaszcza
gdyprzyszłyczasytakie,żespędzałemjenaobczyźniezdalaodswoich,
azwłaszczagdycinajbliżsijużświattenopuścili.ŚwiętaWielkanocnespę-
dzanozazwyczajwszerszymgronie,niżtylkokrewnych,lecziznajomych.
———
———
——
42ZamoyskiAndrzej,hrabia(1800-1874),działaczpolitycznyigospodarczywKrólestwiePolskim;
studiowałwParyżu,GenewieiEdynburgu.WczasiepowstanialistopadowegowysłanyprzezRząd
NarodowyzmisjądoWiedniadlauzyskaniapomocyaustriackiejdlaPolski.Poupadkupowsta-
niaobjąłpopodzialerodzinnymtrzykluczemajątków,wktórychprzeprowadziłoczynszowanie.
Zastosowałnowemetodygospodarowania.WswejrezydencjiwKlemensowieod1842r.urządzał
tzw.zjazdyklemensowskieziemian,połączonezpokazamirolniczymiidyskusjaminatematygo-
spodarcze.Współwydawca„RocznikówGospodarstwaKrajowego”(1842);inicjatorpowstaniaTo-
warzystwaRolniczego(1858)ijegoprezes.Wokresiemanifestacjipatriotycznychjedenzprzy-
wódcówobozu„białych”.PrzeciwnikAleksandraWielopolskiego.
37
