Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jętniedowodziłjegoniewinności.Opowiadanosobiewówczaspodworach,że
ŻydzizbieraliwśródswychwspółwyznawcówskładkinaobronęDreyfusa.
Krążyłyteżwzwiązkuzjegosprawąróżnezabawneopowieści.Niektórzy
twierdzili,żeodŻydówsłyszeli,żewpewnymmieściebyłfaktorŻyd,który
zajmowałsięmiędzyinnymiwynajdywaniemodpowiednichżondlamłodych
szlachciców,którzyniechcielitracićczasunaposzukiwaniaidługiekonku-
ry.Dojednegozkawalerów,posiadającychładnyfolwark,zgłosiłsiętakifak-
torioświadczyłmu,żemanawidokupannę,któranapewnomusięspodo-
ba.„OnajestpięknajakWenus–zachwalał–bogatajakKrezusiniewinna
jakDreyfus”.„PięknajakWenusibogatajakKrezus,torozumiem–powie-
działmłodykawaler–leczcoznaczyniewinnajakDreyfus”?Anatofaktor:
„Toznaczy,żeonajestniewinnaucywilów,awinnauwojskowości”.Zdaje
się,żemałżeństwoniedoszłodoskutku...
NiemniejważnyniżPanBerguzynbyłstarozakonny,któryzakupywał
opasy.Nazwiskajegojednakniepamiętam,borzadziejprzyjeżdżałiniepo-
siadałtakichzalettowarzyskich,jakkupieczbożowy.Gdyśmyprzyjeżdżali
zwujemdoPułtuska,tojazostawałemwcukierniGórawskiego,gdziedo-
stawałemherbatęiciastka,awujwychodził,byzałatwiaćsweinteresy.
Ledwieśmyzajechaliprzedowącukiernię,zjawiałsięfaktor–Szlambaiod
razubadałwuja,comadozałatwienia,anastępniepuszczałsięwruch,by
mupomócidoradzić.Najczęściejprzysiadałsięnawózpachciarza,gdyten
wracałzPułtuska,nierazjednakwędrowałnapiechotę,azNiestępowado
Pułtuskajestbliskomiladrogi.MiałówfaktorsynawLondynieichętnie
opowiadał,comuówsynwlistachdonosił.Mówił,żesyntenmieszka
wdzielnicyżydowskiej,którasięnazywa„Wajtciepałe”(Whitechapel).Ma
tamdużowspółwyznawców,którymsięnaogółlepiejpowodzi,niżrodzicom
ichwstarymkraju.Dostawałzawszekieliszekwódki,wypijałgojednym
haustem,odmawiałzakąski,akilkakropel,jakiezostałynadniekieliszka,
wytrząsałnapodłogę.Patrzyłemnatozawszezezdziwieniem,niezbadałem
jednaknigdypotem,czytobyłojegoindywidualneprzyzwyczajenie,czyteż
miałojakiśsensobrzędowy.
WreszciespotykałemjeszczejednegoŻyda,októrymjużwspomniałem
przedtem–byłtoszeforkiestrypułtuskiej,głośnyLejbkaSkrzypce.Grywał
onnazabawachpodworachiwmieszkaniachinteligencjimiejskiej,wprze-
rwachwczasieprzedstawieńteatralnychitp.BoPułtuskposiadałteatr.Był
toparterowybudynekprzypominającystodołęlubszopę,zniewielkąsceną,
krzesłamiidwomalożamipobokachprzyscenie,oświetlanykopcącymi
lampaminaftowymi.Grywaływnimtrupywędrowne.Pierwszeprzedsta-
wienieteatralnetamoglądałemibyłemzachwycony.Dodziśdniazachowa-
łemwpamięcikupletyz„CzartowskiejŁawy”,doktórychakompaniowała
„orkiestra”Lejbki...
Jużztychkrótkichwspomnieńwidać,jakdużąrolęgraliwówczasŻydzi
wżyciuwsipolskiej.Bylionigłównymczynnikiemwstosunkachpienięż-
nychigospodarczych;dostarczaligospodarstwomrolnymkredytu,pośred-
niczyliwzakupachnasioninarzędzirolniczych,kupowalizboże,opasy,
krowyiskopy,mlekoorazinneproduktyrolnicze,dzierżawilisadyitd.Do-
———
———
——
zaciekłąwalkępolityczną.Skazanyprzezsądna2latawięzienia,podnaciskiemopiniipublicznej
zostałjednakułaskawiony,awlipcu1906r.zrehabilitowanyiprzywróconydosłużbywojskowej
wstopniumajora.
41
