Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pracywdziedziniegospodarczej,społecznejikulturalnej,tonietylkoliczył
sięzprzemożnymukłademsił,leczbyłteżwzgodziezopiniąpowszechną.
Wkręgudostępnymdlamejobserwacjiniezajmowanosięteżpolityką,
jeślimówionoosprawachpolitycznych,tootym,cosiędziałowinnychkra-
jach.Podworachidworkachwpow.pułtuskimbyłazupełnaciszapolitycz-
na,niepozostałowmojejpamięcinic,cobyprzeczyłostwierdzeniutego
faktu.WstosunkudoRosjanprzebywającychwPolsceprzestrzeganopo-
wszechniezasady,byniewchodzićznimiwżadnestosunkitowarzyskie.
Międzyspołecznościąpolskąaurzędnikamirosyjskimiiichrodzinamibyła
naogółnieprzebytapogarda.Dotych,cozasadypowyższejnieprzestrzegali,
opiniaodnosiłasięnieprzychylnie.NawsibyłounikanieRosjan,oczywiście,
dośćłatwe,trudniejbyłowmiastach.
NiepamiętamjużkiedyizjakiegopowoduodbyłosięwPułtuskujakieś
przyjęcie,naktórymbylitakżeRosjanie.Śladtegopozostałwpoemacieopi-
sującymtowarzystwopułtuskiekiepskimzresztąwierszem.Ztegosatyrycz-
negopoematukarcącegomiędzyinnymichętnychdozadawaniasięz„Mo-
skalami”pozostałmiwpamięcinastępującyczterowiersz:
„Anajwięcejwszystkichzdziwił
ImciKsiążęPanRadziwiłł,
CowsławetnymtakPułtusku
Miałprzemowypofrancusku”.
Byłtopewnieks.MaciejRadziwiłłzZegrza,któryunikającjęzykarosyjskie-
goużyłjęzykafrancuskiego.Trudnobyłouniknąćwizyturzędników,którzy
przyjeżdżali,mającdospełnieniajakieśczynności.Kilkarazywciąguszeregu
latwidziałemwNiestępowiekomisarzadosprawczłonkowskich,któryzjawiał
sięwzwiązkuzserwitutami.Mójwujbardzotychodwiedzinnielubiłistarał
sięodbieraćimcharaktertowarzyski.WidywałemteżnaczelnikapowiatuBoł-
gaczewa.Muszęjednakzaznaczyć,żeniebyłRosjaninem,lecznależałdoktó-
rejśnarodowościzKaukazu–byłmahometaninem.Gdywpadłwdobryhu-
mor,bouważano,żebyłwyznawcąproroka,niepogardzałkieliszkiemwódki
iszklankąwina,toopowiadał,jaksągnębionenarodowościnierosyjskiena
KaukazieiwyrażałswewspółczuciedlaPolaków.Ijegowszakżeprzyjmował
wujusiebietylkowrazie,gdysięjużcałkiemniedało[tego]uniknąć.
Pewnazmiananastąpiładopiero,gdypośmiercicaraAleksandraIII22,
zasiadłnatronierosyjskimmłodywówczasAleksanderII23(1894).Odwoła-
nogen.-gubernatoraHurkę24ikuratoraokręguszkolnegoApuchtina25,któ-
rzyprzeszlidohistoriijakobezwzględniikonsekwentnirusyfikatorzy.Gen.-
-gubernatoremwarszawskimzostałnajpierwb.dyplomataSzuwałow26,
———
———
——
22AleksanderIII(1845-1894),carrosyjski(od1881),synAleksndraII;swepanowanieoparłna
skrajnejreakcji,wzmógłakcjęrusyfikacyjnąwobecnierosyjskichnarodówRosji.
23AleksanderII(1818-1881),carrosyjski(od1855),synMikołajaI;wprowadziłm.in.reformy
uwłaszczeniowenawarunkachbardzouciążliwychdlachłopów(1861);stłumiłpowstaniestycz-
niowewKrólestwiePolskim;zginąłwwynikuzamachu.
24HurkoIosifW.(1828-1901),generał-gubernatorwarszawski1883-1894;zasłynąłjakozaciekły
rusyfikator,wprowadziłm.in.językrosyjskidosądów,urzędówiszkół.
25ApuchtinAleksandrL.(1822-1904),rosyjskikuratorwarszawskiegookręguszkolnego,zaciekły
rusyfikatorszkolnictwawKrólestwiePolskim.Wydalanienauczycieliiuczniówpodejrzanych
onieprawomyślność,rewizjedomowe,wprowadzeniesystemupolicyjnegowszkołachstanowiły
metodyjegodziałalności.OkresrusyfikacjiitępieniakulturypolskiejprzezApuchtinanazwano
„nocąapuchtinowską”.
26SzuwałowPawiełA.,hrabia(1830-1908),rosyjskidyplomata,generał.Uczestnikwojnykrymskiej
1853-1856,wojnyrosyjsko-tureckiej1877-1878.Wl.1885-1894ambasadorrosyjskiwBerlinie.
27
