Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tałemzniesłabnącymzajęciemodStarejbaśnipoutworydotycząceXVIII
wieku.Takrodziłosięmojezamiłowaniedohistorii,którenieopuszczało
mnieprzezcałeżycie.
Wszystko,cowpostacitłumaczeńwydawałobózpozytywistyczny,było
wposiadaniuwuja,dawałmiterzeczydoczytania,rozumiałemjedopiero
wlatachpóźniejszych,gdyjużprzyjeżdżałemzuniwersytetu,odważyłemsię
nawetnastudiowaniedziełsocjalistycznychSpencera.Godzinyspędzone
wpokojubibliotecznymdworuniestępowskiegonależałydonajużyteczniej-
szychinajprzyjemniejszychwmoimżyciu.Niezatarłysięonewmejpamię-
ci,mimożespędziłempóźniejniejedendzieńwBritishMuseum,wbibliotece
Nationale,wbibliotecewPiotrogrodzie,wreszciewbibliotekachpolskich–
JagiellońskiejwKrakowie,UniwersyteckiejwWarszawieitd.Miałemtam
wielewydańksiążek,czytałemzwiększymzrozumieniem,przyczytaniu
funkcjonowałmójumysłsamodzielnie,leczzatowrażliwośćbyławiększa
wlatachmłodzieńczych,łatwiejbudziłsięentuzjazm.
Omojejpostawiemoralnejwobecżycia,jegozagadnieńipowikłańzade-
cydowałaatmosferarodzinna.Miałemprzeświadczenie,żewspółżyciero-
dzinnewNiestępowieiwdomachznimzwiązanychbyłopełneprostoty
iufności,żebyłoopartenaniewzruszonychzasadachuczciwości,żedomy,
wktórychupłynęłymojedzieciństwoilatamłodzieńcze,wyróżniałysięod
wszystkichinnychjakokrainaodrębnaiwyjątkowa.Niestępowscyludzie
pozostaliwmojejpamięciotoczenitakimnimbem,jakludzieopisywani
przezMickiewicza15wPanuTadeuszulubwZłotejczaszceprzezSłowackie-
go16.
Takjakwtymdworkustaroszlacheckim,gdziemieszkałzrodzinąstraż-
nikkrzemieniecki:
„...usypialiludziegospodarni,
Aodsercnaszychsercamielicichsze,
Agdysięrwalizubogiejpościeli,
Towięcdoszabli–albodokądzieli”.
WdrugiejpołowiewiekuXIXnierwanosięjużdoszabliinieużywano
kądzieli,leczmężczyźnioddawalisiępracygospodarczejisłużbiepublicz-
nej,akobietyzarządowigospodarstwadomowegoiwychowaniudzieci.Po-
staćsłużbybyłainna,lecztowarzyszyłyjejtesameuczucia,tosamopoczu-
cieobowiązkówitesamezasadymoralne.Pamięćo„niestępowskichlu-
dziach”zajmujewduszymojejto„miejsceświęteświętych”,gdzieznajduje
sięwszystko,cootaczałemwżyciuczciąimiłością...”Pamięćtauchroniła
mniewciągudługiegożyciaodniejednegofałszywegokroku.
Jednewakacje–popierwszymrokunaukiwszkolerolniczejwBerlinie–
spędziłemniewNiestępowie,auwujostwaTryniszewskichwGawłowie.
MojadorastającasiostraciotecznaMarylaszukałatowarzystwarówieśni-
ków,bywałyteżwGawłowiepannyzsąsiedztwa–kuzynkiiprzyjaciółki,
przyjeżdżalikrewnizWarszawy;rojnobyło,gwarnoiwesołowdworkugaw-
łowskim.Wówczastozrodziłosięporazpierwszywmymsercuuczucie.
Zakończyłsiętenepizodprędko,boleśnieismutnie–wspomnianewyżej
———
———
——
15MickiewiczAdam(1798-1955),największypoetapolski;romantyk,rzecznikradykalnychidei
społecznychinarodowowyzwoleńczych,takżemesjanistycznych;naemigracjiwParyżu(od1832),
profesorCollégedeFrance(1841-1944),redaktor„TribunedesPeuples”(1849);twórcalegionu
polskiego(1848).
16SłowackiJuliusz(1809-1849),największyobokMickiewiczapoetapolskiepokiromantyzmu.
23
