Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
popadnięciemwgłupowatośćosobaskarżysięnabólgłowy,brzęczeniewuszach
orazściskaniewdołkusercowym.Głupowacicharakteryzująsięmiędzyinnymi
powolnością,obojętnością,ponurowatością,nietrzymaniemwydalin
iobrzęknięciemwodnistymmózgu.Zkolei(4)majaczenieobłąkalne(
Delire
maniaque
)„oznaczacierpieniamózgubezgorączkowe,nacechowane
nieporządkiemogólnymlubszczegółowym,wewładzachumysłowych,
połączonym,zzamieszczeniemogólnymlubszczegółowym,czucia”(Frydrych,
1845,s.22).TuFrydrychdokonujedalszegopodziałumajaczeniaobłąkalnego
na(4.1)obłąkanieogólne(
Manie
)oraz(4.2)„obłąkaniecząstkowejedno
przedmiotowe”(
Monomanie
).Ostatniezkoleidzielina(4.2a)obłąkanieczęściowe
zprzesadzonegoosobierozumienia(
Monomanieambitieuse
),(4.2b)obłąkanie
ponurowatość/ponurowate(
Lypémanie
),(4.2c)przywidzeniachorobne:„jakoby
człowiekzamieniłsięwpewiengatunekzwierza”(1845,s.33),(4.2d)obłąkanie
miłosne(
Erotomanie
),(4.2e)obłąkanierozumiejące(
Manieraisonante
):„cierpiący
dopuszczająsięczynówprzeciwnychprzyzwoitości”(1845,s.35),(4.2f)obłąkanie
pijackie(
Maniapotatorum
),(4.2g)obłąkaniezabójcze,(4.2h)przywidzenia
(
Hallucinationes
)oraz(4.2i)złudzenia(
Illusions
).
PowyższąklasyfikacjęFrydrychprzejął,cosamprzyznaje,zpismróżnych
autorówzagranicznych.Niewątpliwiejegowkładembyłonatomiastnadanie
poszczególnymjednostkomchorobowymnazwpolskich.Autorzykolejnych
rodzimychpodręcznikówpsychiatrii,wydawanychsystematycznieprzezcaływiek
XIX(Rolle,1863;1864;Janikowski,1864;Pląskowski,1868;1884a;Rothe,1885;
Erlicki,1897),inspirowalisięnomenklaturąwprowadzonąprzezFrydrycha,
dokonującdalszejparcelacjichoróbumysłowychatymsamymwzbogacającnie
tylkowiedzępsychiatryczną,lecztakżesłownictwodotyczącetejdziedziny.Rodziło
torównieżpewnekłopoty,każdylekarzbowiemposługiwałsięinnąnomenklaturą
naoznaczenieposzczególnychchoróbumysłowychorazichsymptomów.
Wzwiązkuztymwroku1880powołanowWarszawiekomisjędoujednolicenia
słownictwapsychiatrycznego,wktórejskładwchodzilimiędzyinnymiRomuald
PląskowskiiAdolfMikołajRothe.Mimożeodtejporyodnotowujemygwałtowny
wzrostpublikacjisłownikówpsychiatrycznych(m.in.Janikowski,1881a;1881b;
Janikowski,OettingeriKremer,1881),wydajesię,żedokońcaXIXwiekunie
przyjętowspólnychokreśleńpsychopatologicznych.StałosiętakdopierowXX
stuleciu,główniezasprawązjazdównaukowych.Wtedytoznazewnictwa
psychiatrycznegozniknęły„słowaniepozbawionepewnegowdzięku”(Sternalski,
2003,s.144),którebędęsięstarałaodtworzyć.
WdrugiejpołowieXIXwieku,którąwodniesieniudorodzimejpsychiatriimożna
bynazwaćerąpodręczników,naziemiachpolskichwarunkipolityczne
igospodarczeznaczniesiępogorszyłyzpowodudziałańzaborców.Niewdającsię
zbytniowcharakterystykęspecyfikisytuacjirodzimejpsychopatologii
wposzczególnychzaborach,wartojedyniepodkreślićszczególnąrolę,jaka
przypadłapsychiatriipodzaboremrosyjskim,jakrównieżudziałowiPolaków
wpowstaniunaukiochorobachumysłowychwRosji.Popierwsze,wzaborze
rosyjskimzlikwidowanodoroku1870polskieurzędycentralne,zajmującesię
sprawamilecznictwaotwartegoorazprofilaktyki.Wkonsekwencjiichmiejsce
zajęłolecznictwoprywatneicharytatywnaopiekazdrowotna(Fleming,2008).
Cowięcej,toPolacy(paradoksalnie)zostaliuznanizaojcówrosyjskiejpsychiatrii.
ChodzimiędzyinnymioJózefaBalińskiego–wnukaJędrzejaŚniadeckiego
(Nasierowski,1991)–pierwszegoprzedstawicielapsychiatriinaukowej
iorganizatoranowoczesnejopiekipsychiatrycznejnatamtychterenach.Już
od1857rokuwykładałonpsychiatrięwPetersburgu,gdziestworzyłklinikę
psychiatryczną(wroku1861),wyposażonąwpracownięhistologiczną,
fizjologiczną,chemicznąipsychologicznąwłaśnie,aponadtowgabinet
elektroterapii.BalińskibyłrównieżjednymzzałożycieliTowarzystwa
Psychiatrycznegopowstałegowroku1861.Niestetyniepozostawiłdorobku
