Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
odnalezionewroku1923przezAleksandraBirkenmajerapismoomawianego
polihistora
Onajgłębszejprzyczynieżaluzagrzechyionaturzedemonów
z1268
(Bobrowska-Nowak,1971),gdyżwedługjednegozkomentatorówdziełazawarte
wtekścieuwaginatematprzyczynzłudzeńzmysłowychsąbliskietrzeźwej,
materialistycznejinterpretacji,aetiologiazaburzeńpsychicznychopierasię
tunapatologicznychzmianachwmózgu(Bobrowska-Nowak,1971).
Kolejneważnedlagenezypolskiejpsychopatologiizdarzenienastąpiłowroku
1496,kiedytoJanOlbrachtwprowadziłwPolsceprawonakazująceopiekęnad
osobamichorymiiniezdolnymidopracy.Przywilejedlachorychpsychicznie
określiłjednakwyraźniedopieroStatutlitewski,wydanyprzezZygmuntaStarego
w1529roku,zobowiązującykrewnychosóbobłąkanychdosprawowanianadnimi
opieki(Rothe,1892).
WdziedziniemedycynywścisłymznaczeniutegosłowazapionierskiewPolsce
uchodząpraceMaciejazMiechowa.Jużwjegodziele
ConservatoSanitatis
(1522)
znajdująsięwzmiankinatematleczeniamelancholiiwinem,któremiałopoprawiać
krewusmutnych(Rothe,1892).Fragmenttenpokazuje,żenajwcześniejsze
rodzimeideepsychiatrycznebyłyuwikłanewkoncepcjeneohipokrateizmuoraz
integralnieznimzwiązanegoleczeniahumoralnego.Wartoteżwspomnieć
oSzymoniezŁowicza(1537),któryprzeciwpadaczce–jeszczedługostanowiącej
prototypowąegzemplifikacjępsychopatologii–zalecaużywanietakichspecyfików,
jakkrewludzkaczymózgkoniabądźnorki.AndrzejGrutyńskiwswej
sześćdziesięciostronicowejpracyomelancholiizroku1594zaleca
natędolegliwośćstosowanie(zostrożnością)środkówprzeczyszczających,
ciepłychkąpieli,upustówkrwi,jakrównieżprzykładanierozpalonegożelaza
dolewegopodżebrza.
Wartorównieżdodać,żewXVIwiekupojawiłysięwPolscepierwszezakłady,
wktórychopiekowanosięgłówniechorymipsychicznie.Najstarszytegotypu
specjalistycznyośrodekpowstałwKrakowiew1534roku–„pomieszczonybył
wpobliżuszpitaladlazadżumionychichorychnaprzymiot,obokcmentarza,
naktórymchowanozłoczyńcówściętychzwyrokusądowego”(Rothe,1892,
s.122).Wroku1609powstałpierwszywPolsceklasztorBonifratrów(jego
założyciel,św.JanBoży,samcierpiałnazaburzeniapsychiczne[Gomez-Moreno,
2001b]).Zakładydlaobłąkanychprowadzoneprzeztenzakonotwieranokolejno
wWilniewroku1635,wWarszawieiwLubliniew1650orazwinnychmiejscach
(Nasierowski,2005).WedługRothego(1892)odczasupojawieniasięBraci
Miłosierdzianaziemiachpolskichzaczętounastraktowaćobłąkanychjakosoby
chore.W1688rokupowstaławKrakowietakzwanaSzalonaKamienica–
pomieszczeniewcałościprzeznaczonedlaobłąkanych,zwaneprzezmiejscowych
„pacarellów”.Znajdowałosięonoprzyul.Szpitalnejdoroku1821,kiedytozostało
zlikwidowane(Nasierowski,2005).
Opierającsięnapolskichdokumentachprawnychdotyczącychosóbchorych
psychicznie,możnapowiedzieć,żewpełnidojrzałysposóbpostępowania
zobłąkanymimożnaobserwowaćwPolsceoddrugiejpołowyXVIIIwieku
(Łyskanowski,1969a).Wieleczynnościzwiązanychzdbałościąoichprawanależało
doobowiązkówtakzwanejKomisjiPolicji.Przedewszystkim,każdyprzypadek
obłędumusiałbyćzgłoszonydotejinstytucji,którapowoływała„inkwizytorów”.
Doichzadańzkoleinależałoprzesłuchanieświadków„wokolicznościach
zwariowanychumysłów”(Łyskanowski,1969a).Innymisłowy,urzędnicynazywani
inkwizytoramiwypytywalibliskichchoregooto,jaksypia,comówiiczyjego
zachowaniewydajesięnienormalne.Następniewręczanorelacjelekarzom,którzy
dopierowtedybadalichorego,ainkwizytorzypozapoznaniusięzwynikamioraz
opiniamibliskichewentualniekierowaligodoodpowiedniegoszpitala.
NapodstawiedokumentówzArchiwumGłównegoAktDawnychwWarszawie
możnastwierdzić,żechociażwosiemnastowiecznejEuropiestosowanozarówno
leczeniehumoralne(opartenadoktrynachneohipokrateizmu:upustykrwi,
