Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
FARMAKOLOGIAOGÓLNA
niaiinne).Lekbiopodobnypowinienmiećtakisam
profilbezpieczeństwa(np.związanyzewzbudzaniem
odpowiedziimmunologicznejgospodarza)iskutecz-
nościjaklekreferencyjny,należyjednakpodkreślić,
żetrudnoocenićwpływwspomnianychwyżejróżnic
nabezpieczeństwoiskutecznośćwyłącznienapodsta-
wietestówanalitycznych.Zpowyższychwzględównie
zalecasięautomatycznegozastępowaniaoryginalnych
lekówbiologicznychlekamibiopodobnymi,akażda
tegotypudecyzjawymagaanalizyspecyfikipacjenta,
schorzeniaiwłaściwościlekuipowinnabyćpodejmo-
wanaindywidualnie.
Terapiagenowaiterapiekomórkowe
Obarodzajeterapiiznajdująsięnastykutransplantologiiimedycynyregeneracyjnej.Szczegółoweinforma-
cjenatemattychnowych,aledynamicznierozwijającychsięobszarówleczeniaCzytelnikznajdziewodpo-
wiednichmonografiach.Wpodręcznikufarmakologiiprzedstawionezostanąjedynieogólnewiadomości,
ważnezpunktuwidzeniawiedzyogólnejstudentówkierunkówmedycznych.
Terapiagenowapoleganawprowadzaniudokomórekorganizmuczłowiekaodpowiednichfragmen-
tówkwasównukleinowychwceluwywołaniaefektuterapeutycznego.Wujęciuklasycznymdokomó-
rekzawierającychuszkodzony,dysfunkcjonalnygenzostajewprowadzonygenprawidłowy,acelemtej
Hsubstytucyjnej”terapiijestleczeniechoróbgenetycznychspowodowanychmutacjamimonogenowymi.
Obecniecorazczęściejstosujesięrównieżwprowadzeniegenuwceluwywołaniazwiększonejekspresji
swoistegobiałka(terapiaHaddytywna”)orazpodawaniekwasównukleinowychwceluHwyciszenia”eks-
presjiodpowiednichgenów(antysensownenukleotydy,siRNA)–obapodejściasąprojektowanewcelu
leczeniaschorzeńowieloczynnikowejetiopatogenezie(nowotwory,chorobaParkinsona,chorobyukładu
krążenia,chorobyzapalne).Terapiagenowamożedotyczyćorganizmuwewczesnymstadiumzarodko-
wym(terapiagerminalna,obecniebudzącawciążwielekontrowersjinaturybioetycznej)luborganizmu
ukształtowanego(terapiasomatyczna).Terapiasomatycznamożebyćprowadzonainvivo(podawanie
materiaługenetycznegodoorganizmu,directdelivery)lubexvivo(poddanietransformacjigenetycznej
komórekpobranychodpacjenta,anastępnieichreinfuzja,cell-baseddelivery).Podstawowedwawy-
zwaniaterapiigenowejpozostająniezmienneodzgórą25lat:(1)skutecznedostarczeniedokomórek
iutrzymanieskutecznejekspresjiterapeutycznegogenuoraz(2)bezpieczeństwodlapacjenta(związane
przedewszystkimzestosowaniemwirusowychwektorówbędącychnośnikamiterapeutycznychgenów).
Spośródwektorówwirusowychobecnienajczęściejstosowanesą:retrowirusyilentiwirusy(np.wirus
mysiejbiałaczkiMoloneya,MLV;wirusHIV),atakżeadenowirusyorazwirusyzwiązanezadenowirusami
(AAV).Wektoryretrowirusoweilentiwirusowe(zwyjątkiemtzw.lentiwirusównieintegrującychzgeno-
mem)wbudowująsięwgenomgospodarzaiwykazująstabilnąekspresję.Mogąjednakspowodować
uszkodzeniaDNA(mutagenezainsercyjna).Wektoryadenowirusowenieintegrująsięzgenomemgospo-
darza,wykazująsilną,alekrótkotrwałąekspresję,agłównąichwadąjestto,żesąsilnieimmunogenne
(około90%ludziposiadaprzeciwciałaprzeciwadenowirusom)iwywołująreakcjęzapalną.Bezpieczniej-
szewśródwektorówadenowirusowychsątzw.wektorygutless(pozbawionepraktyczniewszystkichko-
dującychsekwencji).Wciążpracujesięnadbezpiecznymiwektoramiopartymitakżenainnychwirusach
(HSV
,EBV
,pokswirusy,alfawirusy).Większośćztoczącychsięobecnienaświeciekilkutysięcybadań
klinicznychdotyczyzastosowańterapiiHaddytywnej”wzwalczaniunowotworów.Jedynymzarejestrowa-
nymproduktemdoleczeniadefektumonogenowegojestalipogentiparwowek(Glybera®)–patrzHLeki
sieroce”wrozdzialeXI).Terapiagenowawklasycznymujęciu,mimowielubadańjestwciążnieosiągalna
naszersząskalę,natomiastprzybywaproduktówzgrupyantysensownychnukleotydów(lekiomówione
szerzejwrozdziałachVIiVIIIniniejszegopodręcznika).
Terapiezużyciemkomórekstosowanesącorazczęściejwzwalczaniunowotworów(patrzrozdziałVIII),
azastosowaniekomórekmacierzystychhematopoezy(HSCs)wceluautologicznegoluballogenicznego
przeszczepuszpikukostnegostajesięrutyną.Komórkimacierzystepozostająniezróżnicowaneiwykazują
unikatowązdolnośćdonamnażaniasięiróżnicowaniawkomórkiwyspecjalizowane.Ztegowzględumogą
stanowićbardzoużytecznenarzędzieregeneracjiuszkodzonychtkanek,potencjalnieskutecznewleczeniu
zarównouszkodzeńostrych(przerwanierdzeniakręgowego,zawałmięśniasercowego),jakiprzewlekłych
schorzeńdegeneracyjnychizwyrodnieniowych.Wśródkomórekmacierzystychmożnawyróżnićkilkatypów
różniącychsięplastycznością(potencją),natomiastwciążjednymzpodstawowychniebezpieczeństwich
stosowaniajestryzykowytworzeniaprzeznietkanekrakowych.Embrionalnekomórkimacierzyste(ESCs)
mogązostaćwyizolowanezblastocystyicharakteryzująsiępluripotentnością(mogąróżnicowaćsięwe
4
