Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
FARMAKOLOGIAOGÓLNA
I-2.FARMAKODYNAMIKA
JacekJawień
Lekiemnazywamysubstancjęchemiczną,którazmie-
niaczynnośćfizjologicznążywejmateriiwtakisposób,
żemożetobyćwykorzystanewceluzwalczaniachoroby.
Reakcjaustrojunalekjestproporcjonalnadologaryt-
muzastosowanejdawki.Dlategorozpatrujesięzależność
efektufarmakologicznegooddawkilekuwukładziese-
milogarytmicznym,wktórymośrzędnychodpowiada
natężeniuefektuleku(wprocentachmaksymalnejre-
akcji),natomiastośodciętychstanowiąlogarytmypoda-
nychdawek.Wtakimukładziezależnośćefektuoddaw-
kiprzebiegaliniowo(rycinaI-2).
Dawkę,którawywołujew50%przypadkówmaksymalny
efektleczniczy,nazywamyED
50
(effectivedose50%),nato-
miastdawkę,któracharakteryzujesię50%śmiertelnoś-
cią–LD
50
(lethaldose50%).
MiarąbezwzględnejaktywnościlekujestwartośćED
50
–imjestonaniższa,tymwiększajestbezwzględnaak-
tywnośćleku.
Miarąwzględnejaktywnościlekujesttzw.wskaźnik
leczniczy(indextherapeuticum),tj.stosunekLD
50
doED
50
–imjestonwyższy,tymwiększesąwzględnaaktywność
lekuibezpieczeństwojegostosowaniaklinicznego.
Farmakodynamikajesttoopiswpływulekunafunkcje
lubstrukturybiologiczne(wjakisposóblekwpływanaor-
ganizm).
Wujęciuklasycznymlekiemmożebyćsubstancjaoma-
łejmasiecząsteczkowejdziałającapoprzezswoistyrecep-
tor(patrzniżej),wpływającanaaktywnośćenzymu(aktywa-
tor,inhibitor,induktorlubinhibitorindukcji),łączącasię
zmakrocząsteczkamiizaburzającaichstrukturę(np.lekal-
kilującyDNA)luboddziałującawsposóbnieswoisty(np.
przezwpływnapłynnośćbłonkomórkowych).
Obecniecorazczęściejlekamisąjednakcząsteczkiodu-
żejmasie–peptydyibiałka(przeciwciała,rozpuszczalne
receptory)orazkwasynukleinowe(np.antysensowne
oligonukleotydy)–nazywanelekamibiologicznymi.
Receptory
Receptoryfarmakologicznesątobłonowelubwewnątrz-
komórkowebiałka,którepopołączeniu(endogennego,
fizjologicznego)ligandazespecyficznymmiejscemwią-
żącymmogąwywołaćprzekaźnictwo(transdukcję)sygna-
łu(aktywowanieinterakcjireceptor–efektor).
Podobniedoendogennych(fizjologicznych)ligandów
równieżlekimogąwchodzićwinterakcjęzrecepto-
rami.
Aktywnościąwewnętrzną(intrinsicactivity)nazywamy
zdolnośćlekudowywoływaniaefektupopołączeniu
zreceptorem.Miarąaktywnościwewnętrznejjesttzw.
relatywnaaktywnośćwewnętrznaO.Odpowiadaona
ilorazowiefektuwywoływanegoprzezdanyligand(E
A
)
imaksymalnegoefektumożliwegowdanymsystemie
biologicznym(E
m
):
O∼E
A
/E
m
.
Maksymalnarelatywnaaktywnośćwewnętrznawynosi1.
RycinaI-2.Wpływdawkinaefektdziałanialeku:A–dawkalekuprzedstawionawskaliliniowej;B–dawkalekuprzedstawiona
wskalilogarytmicznej.
10
