Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmiotemniniejszegostudiumsądziejerodzimegomyśleniaoobłędzie,ujęte
wkategoriachinterdyscyplinarnych.Podstawowymcelemjesttuukazanie,jak
polscybadacze(przedewszystkimpsychiatrzy,filozofowieipsychologowie,aleteż
naprzykładlekarzeinnychspecjalności,duchowniczypisarzeaspirującydomiana
uczonych)konceptualizowalinaturę,genezę,funkcjeorazinnefundamentalne
aspektychoróbumysłowychwkategoriachpsychologicznych.Tematykatejksiążki
sytuujesięzatemnapograniczuhistoriipsychologiiipsychopatologiiorazfilozofii
psychiatrii1,atakżeszerokorozumianejantropologiipsychologicznej.Wybórtego
tematumożnauzasadnićnawielesposobów,pierwszoplanowąrolęodgrywa
jednakzaskoczenie,któregomusidoświadczyćkażdy,ktozetkniesięzpolską
literaturąpsychopatologicznąXIXwieku.
Niniejszaproblematykawymaganapoczątkurozstrzygnięcialicznychkwestii
metateoretycznych,metodologicznychimerytorycznych.Jakopunktwyjścia
dodalszychrozważańposłużądwacytaty.Autorempierwszegoznichjestwybitny
kanadyjskifilozofIanHacking(2006,s.5),którywksiążce
Owytwarzaniuludzi
pisał:„Zaburzeniejestprzykłademtego,cowmojejksiążce
MadTravelers
(2002)
nazwałem«tymczasowąchorobąumysłową».«Tymczasową»niewtymsensie,
iżdotyczyonapewnejosobyprzezpewienczasapotemodchodzi,alewsensie
istnieniawpewnymokreślonymmiejscuiczasie.Otymczasowychchorobach
umysłowychnajlepiejmyślećwkategoriachniszekologicznych,gdziemogąsię
pojawiaćirozwijać.Sątonaderłatwedozidentyfikowaniaprzypadkiwytwarzania
ludzi.Temporalnośćtychschorzeńskłaniacynikówdopodejrzeń,iżwogólenie
istnieją;tymłatwiejwysnućhipotezę,żezostaływytworzone”.
Drugicytatpochodzizksiążki
Narodzinybiopolityki
MichelaFoucaulta(2000,
s.295):„Społeczeństwoobywatelskiejestjakszaleństwoalbojakseksualność,
któreswegoczasunazwałemrealnościamitransakcyjnymi.Oznaczatopoprostu,
żerodząsięonezawszewgrzeiwprzestrzenirelacjimiędzywładząatym,cosię
jejwymyka,wpewnymsensiemiędzyrządzącymiarządzonymi.Sątofigury
transakcyjneitymczasowe,którejednaknawetjeślinieistniałyodzawsze,mają
swojąrealnośćiktóremożnaokreślaćwłaśniemianemspołeczeństwa
obywatelskiego,szaleństwaitd.”
Wobufragmentachmożnadoszukaćsięprzekonaniaohistorycznejwzględności
obłędu.„Jakiczas,takirodzajniezdrowia”–wydająsiętwierdzićcytowaniautorzy.
Takakonstatacjaskłaniadoprzyjęciaperspektywy,którąmożnabynazwać–
analogiczniedopsychopatologiimiędzykulturowej–psychopatologiąhistoryczną.
Dziedzinataopierałabysięnaprzeświadczeniu,żewystępowaniechorób
umysłowychzależyodczasu,wktórymsąrozpoznawane,cowpewnymsensie
podawałobywwątpliwośćichrealność.Tamzaś,gdziepodważanooczywistość
kategoriichorobyumysłowej,pojawiałysięlicznedebatypoświęconetemu
tematowi.Dostrzeżenietejsupozycjiwpracachwielubadaczyhistorii
psychopatologiiprzynajmniejczęściowotłumaczyogromnezainteresowanie,jakim
ciesząsiędziejenaukiozaburzeniachpsychicznych.
IanHacking(2006)twierdzi,żepsychologiaipsychiatria„tworząludzi”,którzy
wpewnymsensieniemoglibyzaistniećwcześniej.Takąmożliwośćdałoimdopiero
pojawieniesięwdyskursiepsychiatrycznymrefleksjinadnowymrodzajemobłędu.
Tylkowokreślonymmomenciedziejówjednostkamogłastawaćsięosobą,
doświadczaćsiebieiżyćwspołeczeństwiejakonaprzykładszalonypodróżnik
(
fuguer
)albocierpiećnaosobowośćmnogą(Hacking,1999b;2002).Innymisłowy,
kanadyjskifilozofnaukiprzekonuje,żewdanymokresiehistorycznymniebyło
możliwościstawaniasięosobą,doświadczaniasiebieczywchodzeniawrelacje
zotoczeniem(wtymzlekarzami)natakichzasadach,najakichbyłotomożliwe
winnymczasie.WtymsensieHackingjestwspółczesnymkontynuatorem
konstrukcjonizmuspołecznegowpsychopatologii,którywhistoriografii
psychiatrycznejzaistniałzasprawądrugiegozcytowanychtumyślicieli,Michela
Foucaulta.Filozoftenopowiadałsięzatraktowaniemchorobyumysłowejnietyle
