Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Karwat,Ozłośliwejdyskredytacji.Manipulowaniewizerunkiemprzeciwnika,Warszawa2006
ISBN978-83-01-14966-6,©byWNPWN2006
44
CzęśćI.Krytykamerytorycznaachytranapastliwość
Tojeszczeniepełnalista.Bardziejwyczerpującezestawienie–wrazzcharakte-
rystyką–spróbujemyprzedstawićwzamieszczonychponiżejschematach.
Najpierwzwróćmyuwagęnato,czego(kogo)krytykadotyczyoraznato,czy
macharakterintegralny,czywybiórczy,cozkoleizwiązanejestzwyborem,czycho-
dziraczejozrozumienieobiektuzainteresowań,czyteżodokonanieinarzucenie
innymjegooceny.
Schematnr1
Możliwyprzedmiotizakreskrytyki
Kryterium
Obiektkrytyki
Rodzajkrytyki
Charakteranalizy/oceny
Skupienienazagadnieniu–najakimśzałożeniu,stwier-
dzeniu;naidei,wizji;odniesieniedoczyjegośpomysłu,
zamysłu,zamiaru;doplanowanejlubpodjętejdecyzji;
doczyjegośsposobudziałania
Krytykameritum
Skupienienacechachpodmiotu(jednostki,zespołu,
grupy),powiązanezuprzedzeniempozytywnymlub
negatywnymdosamegopodmiotu
Krytykapodmiotu
Podejścieinwentaryzacyjneibilansowe:analizawartości
poszczególnychelementówsamychwsobiedopełniona
Krytyka
analityczno-syntetyczna
bilansemcałościowym;uwypukleniedefektówlubcech
nieakceptowanychzrównoważoneuwzględnieniem„ra-
Wszechstronność
iintegralność
cjonalnegojądra”
lubjednostronność
Parsprototo(częśćzamiastcałości):skupienienawy-
iselektywność
dobyciuwalorów,zalet,atutów(krytykaafirmatywna)
Krytyka
lubteżprzeciwnie–wad,ułomności,słabościutworu,
ocenno-perswazyjna
decyzji,działaniaalbosamegopodmiotujakotakiego
(krytykadezaprobatywna)
Zkoleiprzyjrzyjmysięniuansommotywacjiiintencjipodmiotówpodejmują-
cychkrytykęoraztemu,jakuprzedzeniepozytywne,negatywnelubbrakuprzedzeń
wpływanadociekliwość,przenikliwość,dbałośćozachowaniedystansuiniezdefor-
mowanierzeczywistychproporcjiwprezentowanymobraziezjawiska.
Kluczowąkwestiąjestto,czypodmiotpodejmującykrytykęsamjestzainteresowany
wokreślonymjejwyniku;cowięcej,czywynikkrytykimożeoznaczaćnp.zamianęrolami
(krytykzastępujekrytykowanego)–cowpływanabezstronnośćlubstronniczośćkrytyki.
Ztymwiążesięnastawienieżyczliwelubzłośliwe,któreimplikujeodpowiedniobądźpo-
mocny(korektywny)charakterkrytyki–skupionejnamożliwościachdoskonaleniadzieła
dziękiprzezwyciężeniujegousterekisłabości,bądźcharakterdyskwalifikacyjny–kiedy
mabyćonauzasadnieniemdlaodrzuceniaczegoślubkogoś,przekreśleniajegowarto-
ści,odmowyuznania.Krytykapodyktowanawzględniebezinteresownymstosunkiemdo
przedmiotuipodmiotuocenianegomożebyćneutralna,awkonsekwencjinieuprzedzo-
naiwyważona,przenikniętadążeniemdosprawiedliwejoceny.Natomiastkrytykamo-
tywowanawłasnymzaangażowaniemwsprawęizainteresowaniemwokreślonejocenie
przedmiotuipodmiotuocenianegoznaturymusibyćtendencyjna(inpluslubinminus
