Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Karwat,Ozłośliwejdyskredytacji.Manipulowaniewizerunkiemprzeciwnika,Warszawa2006
ISBN978-83-01-14966-6,©byWNPWN2006
26
CzęśćI.Krytykamerytorycznaachytranapastliwość
.międzyoczekiwaniamispołecznymi(wynikającymizokreślonych,istotnych
potrzeb,aktualnegozapotrzebowanianacośtudzieżzestatusutwórcy/spraw-
cy,przypisywaniamuokreślonychzdolnościiumiejętności)atym,cofaktycz-
nieudałosiędokonaćjednostcelubzespołowiocenianemu;wtymkontekście
mówimynp.osukcesielubporażcedziałających,osprostaniuwymaganiom,
potwierdzeniuoczekiwańlubwręczotym,żedzieło(rezultatjakichśwysiłków)
korzystnieprzerosłowymaganiaioczekiwania,alboteżorozczarowaniu,po-
czuciuzawodu,straconegoczasuitd.itp.
Najogólniejszy,iprzytymwzględniezobiektywizowany,senspojęciajestnastę-
pujący:analizaiocenawartości(dobrychizłychstron)czegoś.Możnabytoprzyrów-
naćdobilansu:próbyustaleniapozytywówinegatywóworazichwzajemnejproporcji
iłącznegowynikutakiego„zważeniazaiprzeciw”.Dokładnietakjakwsprawiedliwej
recenzjinaukowejdecydującejoprzyznaniustopnialubtytułu,czywopiniiwarunku-
jącejprzyznanielubnieprzyznanieorderu;jakwekspertyziesądowejzmierzającejdo
ustaleniawiny(stopniaicharakteruwiny,współwiny)względnieniewinnościuczestni-
kawypadkudrogowego.
Itakajesttradycjapojęcia'krytyka’wtwórczościnaukowejorazwekspertyzo-
wejfunkcjinaukiipraktycznejwiedzyspecjalistów.Zadaniemkrytykówjestprzepro-
wadzeniewszechstronnejanalizy,dokonanieadekwatnejcharakterystykielementów
badanychzosobnaorazwewspółzależnościiporównaniu,przydążeniudozacho-
waniawspółmiernościproporcjiobrazudoobiektupoddanegoanalizieiocenie.
Podobniejestwprzypadkurefleksjinadtwórczościąartystyczną.Wtymujęciunie
przesądzasięwyniku;krytykąnazywanajestanalizaniezaprogramowanazgóryco
dooceny,kwalifikacjiobiektu,konkluzji,choćodniesionadopewnejpłaszczyznyido
tezyogólniejszejcharakteryzującejwogólepoglądyautora3.
Potocznerozumieniekrytyki
Jednakżewjęzykupotocznymkrytykakojarzysięgłównie,jeśliniewyłącznie,
zujemnąocenączegoś,zganieniem,wykazywaniemwad,braków,niedociągnięć.
Awięcwgręwchodzipodwójneintencjonalnezawężenietreściterminu:(1)intencja
oceny,(2)sprzężonazintencjądezaprobaty;przezcoocenajestnietylewynikiem
analizynieuprzedzonejiwzamierzeniuprzynajmniejwyważonej,ilepunktemwyjścia
–stanowiskiemjużprzyjętym,którenastępnieopatrujemyuzasadnieniem,dowodem
słuszności.
Jeszczewyraźniejpobrzmiewatoskojarzeniewczasowniku'skrytykować’.Znaczyon
tyle,copodważyćwartośćlubsensczegoś,uznaćjakieśdziełozanieudane,postanowienie
zabłędne,wysiłekzadaremnylubzmarnowany,skutkidziałania–zaszkodliwe.Kryty-
kować(wtrybieniedokonanym)znaczy:niezgadzaćsięnacoślubzczymś,zarzucaćcoś,
kwestionować,wytykaćjakieśistotneuchybienia,przekreślać,odrzucać,anawetwykpiwać,
wyszydzać,potępiać,piętnować.Skrytykowaćkogośtoznaczyzdeprecjonowaćjegowysiłki
3Zob.natentemat:J.Pieter,Krytykadziełtwórczych,Katowice1948.
