Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Karwat,Ozłośliwejdyskredytacji.Manipulowaniewizerunkiemprzeciwnika,Warszawa2006
ISBN978-83-01-14966-6,©byWNPWN2006
24
CzęśćI.Krytykamerytorycznaachytranapastliwość
kalkulacjach.Wtymsensiedzisiejszymediatorinegocjatormusibyć„krytykiem”
nazupełniepodobnejzasadziejakrecenzentksiążki,spektaklu,filmu;tyletylko,
żeoczekujesięodeńjednakowegodystansudowszystkich,międzyktórymimapo-
średniczyćwpróbachporozumienia.
Naogółzakładasię,że„najtrudniej(oiletowogólemożliwelubsensowne)byćsędziąwe
własnejsprawie”,żeniktniemainiejestwstaniemiećwystarczającegodystansudowłasnych,
subiektywnychprzecież,nastawień,pragnień,uprzedzeń.Ztegopowodurównieżpowszech-
niemniemasię,żełatwiejjestokrytykęcudzychniżwłasnychpoglądów,czynówidokonań,
ajeślijużwystąpijednoidrugie,towiększejestprawdopodobieństwoautentyzmuitrafności
krytykiniżsamokrytyki,którabywawymuszona,nieszczera,pozorna(gdyżnp.jestbardziej
usprawiedliwieniemlubpróbązłagodzeniawerdyktuinnychniżrzeczywiścieprzenikliwąipo-
zbawionązahamowańautoanaliząisamooceną).
Kritikós-toktośumiejącyrozróżniać,sądzić,oceniać;ktośokompetencjach
(wiedzy,umiejętnościachiuprawnieniach)tudzieżfunkcjach(zadaniach)sędziow-
skich.Ztegogreckiegookreśleniawywodzisiędzisiejszanazwakrytyk-jakome-
taforyczneokreśleniedowolnego,alezwłaszczaprofesjonalniedziałającegopodmio-
tu,podejmującegosiędokonaćpewnegobilansupozytywówinegatywów,osiągnięć
iniedociągnięć,słusznościibłędu,sprawnościinieudolnościwjakimśwysiłkuitd.
Wewspółczesnymznaczeniusłowokrytykmatrojakisens:(1)wznaczeniunajszer-
szyminajluźniejszym:każdy,ktodokonujekrytyki,awięcanalizyporównawczo-ocen-
nej;(2)wznaczeniuintencjonalniezawężonym:ten,ktocośpodważa,kwestionuje,oce-
nianegatywnie,przeciwnikczegoś;(3)ktośprofesjonalniezajmującysięanaliząwartości
rozmaitychdzieł–krytykliteracki,teatralny,filmowy,uczestnikdyskusjiiotylekrytyki
naukowejwzględniektośformalniepowołanydooceny(kwalifikacji)określonychdzieł
lubcałokształtuczyjegośdorobku;cowpewnymkontekściebywautożsamianezformal-
nymwystępowaniemwrolirecenzenta.Krytyka–przynajmniejtapodjętazintencją
wnikliwościirzetelności–opartajestnazastosowaniuokreślonychkryteriówkwalifikacji
zjawisk,ichoceny,pomiaruichnatężenialubskaliwystępowania.
Kryterium(późnołacińskiecritérium='miernik’,odgreckiegokritérion='znak
rozpoznawczy;sąd’)znaczytyle,co:sprawdziansądu,probierz,miernik,miaraoce-
ny.Ocenaczegokolwiek,jeślimabyćzrozumiała,wiarygodnaiwjakimśstopniuuza-
sadniona,wjakiśsposóbwiążącadlainnych,aniedowolna,przypadkowa,niewytłu-
maczalna,narzucanaarbitralnąprzewagą(raczejsiłowąniżmerytoryczną),musibyć
opartanaokreślonychidostępnychdlaodbiorcówkryteriach.Właśniedostępność
tychsamychnarzędzianalizyischematówoceny,możliwośćdokonywaniaporów-
nańsprawia,żestanowiskojednegopodmiotu–wkwestiachprawdziwościczegoś,
słuszności,użyteczności,autentyzmu,adekwatnościformydotreściitd.itp.–może
byćzrozumianeiuznaneprzezinnepodmioty,zaśnawetsprzeciwwobectakiegosta-
nowiskawymagaodwołaniasiędotegosamegoukładuodniesienia.Jesteśwbłędzienie
dlatego,żejataktwierdzę,żejategosobieżyczę,leczdlatego,żeudowodniłemciniesprostanie
jakimśwspólnym,uzgodnionymwymaganiom.
