Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
trudnozaliczyćdokategoriizjawisknaturalnych.Zprzykrościąstwierdzam,
żepoglądytenadaldominująwdziedziniehistoriipsychiatrii;wkolejnych
rozdziałachzamierzamstawićczołotemurewizjonistycznemustanowisku,które
stałosięnowąortodoksją”.
Rewizjoniścitobadaczeuprawiającywspomnianąhistorięnieklasyczną.Opierali
sięoninakonstrukcjonizmiespołecznym,którywodniesieniudohistoriografii
psychiatrycznejzakłada,iższaleństwoniejestrealnąchorobąumysłową,lecz
konstruktemspołecznym,„formacjądyskursywną”(Goldberg,1999,s.7).Podejście
nieklasycznedodziejówmyśleniaochorobieumysłowejjestujęciemkrytycznym
wobecwizjipostępuwiedzywtejdziedzinie.Sytuujesięonowopozycjidohistorii
klasycznej(zwanejteżakademicką),którasilniepodkreślarozwojowycharakter
psychiatrii,proponującobraznaukipolegającejnakumulacjiwiedzyopartej
nagromadzeniufaktów,conazwaćmożnahiperfaktualizmem(Szacki,1991).
Przedstawicielemtakiegopodejściadoprzedstawianiadziejówmyśleniaochorobie
psychicznejwkategoriachprzyczynowych,mającychcharakterpodobnydopraw,
jestwłaśnieEdwardShorter.Jegopotencjalnyprzeciwnik–historyknieklasyczny–
wydajesięjednakmiećwięcejtwarzy,niżtoprzewidziałShorter.Wodniesieniu
dodziejówszaleństwaniejesteśmybowiemskazaninaprogresywnąbądźteż
krytycznąwizjędyskursupsychiatrycznego.Obokkoncepcji,któreatakujeShorter,
aktórymnajbliżejdoantypsychiatrii,negującejobecnepostaciwiedzy
psychiatrycznej,ajednocześnieprezentującejmożliwośćalternatywnych
rozwiązań,mamyjeszczetrzecierozwiązanie,zwaneproblematyzacjami(Dean,
1994).
Podejścieproblematyzującedohistoriichoróbumysłowych,mimoiżwpisujesię
wnurtnieklasyczny,ujmujeszaleństwoodmiennieodteoriikrytycznych.Wnurcie
tympodkreślasięprzedewszystkim,żekategoriezwiązanezpsychiatrią
sąterenemniebezpiecznym,problematycznym,gdzienieznajdujemyodpowiedzi,
leczmnożącesiępytania,ajedyne,nacomożemysobiepozwolić,tozaburzenie
narracjidotyczącejpostępuwiedzynatentemat(Dean,1994).Głównym
przedstawicielemtakiegoujęciajestMichaelFoucault(1969/2002),niesłusznie
utożsamianyzruchemantypsychiatrii(Foucault,2006;BrackeniThomas,2010).
Problematyzacjeikontekstualizacjebędąmotoremnapędowymniniejszych
rozważańwwiększymstopniuniżhistorieprogresywneczykrytyczne.Trudnosię
jednakzgodzićztym,żesamodopuszczenieterminówinnychniżchoroba
psychicznaprzesądziłoowyborzenieklasycznychujęćhistoriograficznych.
Założeniemtychrozważańjestbowiemobjęciebadaniamirównieżczasów,
wktórychniebyłojeszczepsychiatriijakodyscyplinynaukowej,azatem
zepchnięciebogategosłownikaówczesnychpracnatematchoróbduszy
doterminologiipsychiatrycznej,zpominięciemtakichkategoriijakszaleństwo,
byłobyzbytdalekoposuniętymredukcjonizmem.
Wartododać,żenieklasyczneujęciehistoriijestprzedewszystkimhistorią
pokonanych,wprzeciwieństwiedoakademickiejhistoriizwycięzców.Model
rewindykacyjno-insurekcyjnyhistoriipolskiejmyślipsychiatrycznejpozwalawpełni
skoncentrowaćsięnatychpoglądach,którezostaływdużejmierzezapomniane
przezwspółczesnychichociażwwypadkuhistoriipolskiejpsychopatologiitrudno
mówićokoncepcjachwygranych,tojednakmamyrodzimychpionierów
psychopatologiiocalonychodzapomnieniagłówniedziękiwysiłkomhistoryków
myślipsychologicznej(por.np.dokonaneprzezStachowskiego(1996b)omówienie
poglądówJulianaOchorowiczawprzedmowiedoreedycjijegoklasycznych
tekstów).Niniejszaksiążkaopierasięniemalwyłącznienatekstachtraktowanych
jakodrugorzędne.Właśniedoanalizytakichmateriałów,nieuznawanych
zaarcydzieła,wydajesięstworzonametodologiazaproponowanaprzezArthura
O.Lovejoya(1936/1999),autorahistoriiidei,którydostrzegałwielkąwartość
wanalizowaniutekstów„przegranych”,którewznaczniewiększymstopniuniż
wielkiedziełasąświadectwemnośnościideiobecnychwdanejepoce.
