Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ī
a)
ē
ū
ĭ
b)
ĕ
ŭ
ā
ă
PozatymnajpóźniejwVIIIw.n.e.,awięcprzedIIIpalatalizacjąk,g,x,po-
wstałysamogłoskinosoweę,o
˛
,takżezróżnicowaneiloczasowo.
Systemwokalicznyuzupełniły,prawdopodobniepoVIIw.,jery:b(<*ĭ),ъ(<*ŭ).
Byłyonekrótszeodnormalnychsamogłosekkrótkich,dlategonazywamyjepółsa-
mogłoskami,samogłoskamipółkrótkimilubzredukowanymi.Jerywokreślonych
warunkachmogłysięwzdłużaćwodpowiedniesamogłoskikrótkie,anawetdługie.
Niewiemynatomiast,jakprzedstawiałosięzagadnienieiloczasuwjęzykuscs.
Przyjmujesię,żebyłontakisam,jakwkońcowejfazierozwojowejprasłowiańsz-
czyzny:samogłoskia,ć,i,y,u,o
˛
,ęorazsonanty
°
r,
°
l,występowałyjakodługie
ikrótkie;samogłoskie,obyływzasadziekrótkie,alewpewnychwarunkachmogły
sięwzdłużać;jeryъ
,
bbyłypółsamogłoskami.
3)Akcentwjęzykuscs.kontynuowałstanpóźnoprasłowiański.Byłswobodny
iruchomy,tzn.mógłpadaćnaróżnesylabywwyrazach,awodmianietegosamego
wyrazumógłprzesuwaćsięzsylabynasylabę.Dzisiajtakistanzachowałyjęzyki
bułgarskiirosyjski,atakżepn.kaszubszczyzna.
4)Intonacja.Przypuszczasię,żemiędzysylabamiwystępowałyróżniceintona-
cyjne:jednasylabawwyrazie,awłaściwiesamogłoskawniejwystępującawyma-
wianabyłaprzyzmianiewysokościtonu.Tontenmógłwznosićsię(intonacjaaku-
towa)lubopadać(intonacjacyrkumfleksowa).Podobnąakcentuację,choćnieco
zmienioną,mająwspółcześniejęzyki:serbsko-chorwackiisłoweński.
Trudnonamdzisiajpoprawnieodtwarzaćiloczas,akcentczyintonację.Dlatego
czytająctekstyscs.stosujemynajczęściejzasadyobowiązującewjęzykupolskim.
5)Prawootwartejsylaby.Zostałoodziedziczonezdobyprasłowiańskiejido-
tyczyłosamogłoskowegozakończeniawszystkichsylab.Ośrodkiemsylabyoprócz
samogłosekpełnychizredukowanych(tzw.jerów)mogłybyćtakżesonanty.Aoto
przykładypodziałusylabowegoróżnychwyrazów:źe-na,sъ-nъ,ko-stb,i-ti,
v
l
°
,-kъ,o-tb-cb,bb-ra-ti,sъ-m
ŕ-tb,m
°
l,
°
-
ća-ti,u-će-ni-kъ,go-spo-dy-ni,sъ-bi-ra-ti,
ra-zu-mć-ni-je,sъ-vć-dć-te-lb-stvo,bla-go-sla-vi-ti.
Zczasem,wzwiązkuzprzeobrażeniamiwzakresiesamogłosekjerowych(czę-
ściowotakżeinnych),powyższypodziałuległprzekształceniom.
1.1.1.Zmianywsystemiewokalicznymwprasłowiańszczyźnie
Zmiansamogłoskowychbyłostosunkowoniewiele:
a)zmonoftongizowałysięwczesnoprasłowiańskiedyftongi:a
∩
i,o
i>i
∩
2
,ć
2
;wywoły-
wałyoneIIpalatalizacjętylnojęzykowych(zob.s.62-63);
b)samogłoskać
1
(<pie.ē)zmieniałasięwapospółgłoskachmiękkich:ś,,ź,,ć,,
Z
ˇ
,
ipoj;
c)powstałodialektyczne(północnosłowiańskie)ć
3
;
d)zmianydotyczącejerów:
30
