Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polanieoznaczałapierwotnie,mieszkańcówkrainy,wktórejprzeważałypola
uprawne,.GłównymiosadamiPolanbyłynajpierwKruszwicanadGopłem,następ-
nieGniezno,OstrówiPoznań.ZczasemdoterytoriówplemiennychPolandołączo-
noziemiePomorzaniMazowszanorazŚlężaniWiślan.Kolebkąpaństwapolskiego
stałasięWielkopolska,gdziepoprzyjęciuchrześcijaństwawr.966zacząłsiępo-
woliformowaćjęzykogólnopolski.
2.4.1.Dialektyjęzykapolskiego
Wnajwiększymuproszczeniumożemymówićopięciupodstawowychdialek-
tachznajdującychsięnatereniePolski:kaszubskim,wielkopolskim,mazowieckim,
małopolskimiśląskim.
1)Napłn.dialektkaszubski–kontynuujedialektydawnychPomorzan.Zajmuje
obszarodmorzadoBrdy,liniawschodniaprzebieganieconazach.odGdańska(na
wsch.odKościerzynydoBrdy),natomiastgranicazachodnia,Brda-morze,biegnie
trochęnawsch.odBytowaiLęborka.DoBorówTucholskichprzylegaodpłn.Za-
borze,należącedoKaszub,alezachowująceniewielecechtypowokaszubskich.
Jeszczekilkadziesiątlattemudialektkaszubskisięgałdalejnazach.:nadjeziorami
GardnoiŁebskowystępowałygwarysłowińskie,awokolicachGłówczyc–gwary
Kabatków.Kaszubydzielisięnapółnocne,środkoweipołudniowe.
2)Dialektwielkopolski–rozciągasięnadśrodkowymidolnymbiegiemWarty,
napółnocypoNoteć;granicęzachodniąwyznaczająWieleńnadNoteciąiBabimost
podKramskiem,nawschodziejezioroGopłoimiastoKalisz.
NaobszarzeWielkopolskimożnawyodrębnićkilkapomniejszych,leczbardzo
charakterystycznychgwar:podRawiczemmieszkająChazacy–mazurzącyjak
nasąsiednimŚląsku,mazurzyli–jaknapłn.Śląsku–takżemieszkańcyokolic
Chwalimia(nazach.odWolsztyna)oraztzw.Mazurzywieleńscy,zasiedlający
okoliceWielenianaddolnąNotecią.NależytakżewspomniećogwarzeStarego
iNowegoKramskapodBabimostemorazoPałukach,krainiewokolicachŻnina
iKcyni.
3)MiędzyKaszubamiaWielkopolskąrozciągająsięgwaryBorówTucholskich,
Krajny(napłn.odNoteci)iKociewia(międzyWisłąaBoramiTucholskimi).
4)Dialektkujawski–znajdujesięmiędzygórnąNoteciąaWisłą.
5)WkolanieWisły,nawprostujściaBrdymamygwarychełmińsko-dobrzyń-
skie.
6)Napłn.-wsch.znajdująsięgwaryostródzko-lubawskieimalborskie,adalej
nawsch.warmińskieimazurskie.
7)DialektmazowieckizajmujeobszarpoobubrzegachśrodkowegobieguWisły
odPuławpoPłock,napłn.sięgadoPojezierzaMazurskiego.NaterenieMazowsza
wyróżniasiętzw.Mazowszebliższe,rozłożonewzdłużbrzegówWisłyiMazowsze
dalsze,położoneodtamtegonapłn.inawsch.TutakżeznajdująsięKurpie.
8)Mazowszenawschodziesąsiadujezgwaramipodlaskimi.
9)DialektmałopolskiciągniesięodśrodkowegobieguPilicyiWieprzapoKar-
paty.Wyróżnićmożnawnimkilkagwar:
13