Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zwymową.Zasadatazadecydowałaopisowniniektórychprzedrostków,np.s-//z-,
ws-//wz-,którychformazależyoddźwięcznościlubbezdźwięcznościspółgłoski
rdzenia:wzniecić–ale:wspiąć;wzbić–ale:wspomóc;zdobyć–ale:scalić;zdru-
zgotać–ale:skatować.
Fonetyczno-fonologicznepodstawymiałoznakowaniesamogłosekpochylonych,
np.:królu,prózno,którym,téż,twé,miłégo,czystém,złémi,pán,dár.
Odmianąpisownifonetyczno-fonologicznejjestpisowniaregionalniefonetycz-
na.Wtymprzypadkupisownięniektórychpołączeńspółgłoskowych(kw,sw,chw,
tw,krw,trw)wsparławymowaudźwięczniającajednegoregionu,mianowicieWiel-
kopolski.
2)Morfologicznej.Wwielusytuacjachopisownidecydujeujmowaniewyrazów
wsposóbogólny,całościowy.Zmianyzachodzącewskładziedźwiękowymwyra-
zówmogąsięwahaćtylkowpewnych,określonychprocesamifonetycznymi,grani-
cach.Wzasadziemusibyćutrzymanyzwiązekwizualnymiędzywyrazamipokrew-
nymiorazmiędzyposzczególnymiformamifleksyjnymiwyrazów,np.:błąd–bo:
błędy;śnieg–bo:śniegu;nóg–bo:nogami;wsi–bo:wieś;pieniążki–bo:pienią-
żek;prośba–bo:prosić;dróżka–bo:droga,drożyna;słodki–bosłodycze.
3)Etymologicznej(historycznej).Wtymprzypadkupisowniaopierasięnatra-
dycji.Stosowanieniektórychlitermaswojeuzasadnieniewprocesachhistorycz-
nych,np.ómainnągenezęniżu;byłoteżwprzeszłościinaczejwymawiane,po-
dobnierzeczsięmiałazgłoskamirziż‚chih.Ponieważopochylonezczasem
spłynęłozsamogłoskąu,wobectegopisowniawyrazów:który,mówi,królu,córka,
wóritd.macharakterhistoryczny.Dwuznakrzoddawałwprzeszłościwymowęrž,
rśidopieroodXVIIIw.wymowarzutożsamiłasięzż,dlategopisowniarzma
takżecharakterhistoryczny.
4)Konwencjonalnej(umownej)dotyczypisowniwielkichimałychliter,pi-
sowniłącznejirozłącznej,stosowaniadwuznakówcz,sz,dz,dż,dź,oznaczania
miękkościspółgłosekprzedsamogłoskamiprzezi,typuci-,zi-,mi-,wi-itd.
Pisownianiewynikaznaturydźwięku,leczzpewnegozwyczajuwypracowanego
przezdrukarzy,korektorów,wydawców.Warunkiemzastosowaniadwuznakówbył
fakt,iżsąsiedztwodźwiękówodpowiadającychposzczególnymliteromdwuznaków
niejestwjęzykupolskimtypowe.Połączeńtychwzasadzieniewymawiamydwu-
fonemowo.Rzadkościąsąbowiempołączeniadwuodrębnychfonemówdizoraz
riz,np.odzwyczaić,przedzgonny,marznąć.Anirazunatomiastniespotykamy
zbieguodrębnychfonemów:siz‚ciz‚cih.
Pytaniaizagadnienia
01.Scharakteryzowaćzabytkidobyprzedpiśmiennej,wktórychwystępująnazwy
dotyczącePolski.
02.Omówićnajstarszezabytkijęzykapolskiego.
03.Etapyrozwojupolskiejgrafiiiortografii.
04.WykazaćróżnicemiędzypisowniąKśw.iPpł.
05.OmówićgłównepropozycjetraktatuParkoszowica.
27
