Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I-2.FARMAKODYNAMIKA
Najwcześniejszapropozycjamechanizmuneurohumoralne-
gozostałaprzedstawionawpoczątkachXXwieku.Niezależ-
nieodsiebieMaxHeinrichLewandowskyiJohnNewport
Langleyzauważylipodobieństwopomiędzywpływeminiekcji
wyciąguznadnerczyapobudzeniemnerwówwspółczulnych.
W1905rokuThomasRentonElliottwrazzLangleyemwy-
sunęliprzypuszczenie,żebodźcewnerwachwspółczulnych
uwalniająniewielkieilościsubstancjipodobnejdo
adrenaliny
(
epinefryny
).DwalatapóźniejWalterE.Dixonogłosiłkoncep-
cję,żenerwbłędnyuwalniasubstancjępodobnądomuskary-
ny,któradziałajakochemicznyprzekaźnikswychimpulsów.
W1914rokuHenryDaleprzeprowadziłbadanianadfarma-
kologicznymiwłasnościami
acetylocholiny
(Ach)iinnych
estrówcholiny,atakżerozróżniłdziałanianikotynopodobne
orazmuskarynopodobne.
Rozpoczętew1921rokubadaniaOttonaLoewiegodostarczyły
pierwszychbezpośrednichdowodównachemicznepośredni-
ctwowprzewodzeniuimpulsównerwowychprzezuwalnianie
swoistychśrodkówchemicznych.Loewistymulowałnerwbłęd-
nysercażabypoddawanegoperfuzji,apłynperfuzyjnystykał
sięzsercemdrugiejżaby.Stwierdzono,żedrugieserceżabie
reagujepokrótkimopóźnieniutaksamojakpierwsze.Wten
sposóbdowiedziono,żezpierwszegonarząduuwalnianajest
substancja,którazwalniaczęstośćpracydrugiego.Loewina-
zwałtęsubstancjęVagusstoff(fisubstancjanerwubłędnego”).
Następnieprzedstawiłdowody,żejestnią
acetylocholina
.
Napoczątkulat30.XXwiekuDalewykazał,żejestonatakże
neuroprzekaźnikiemwpłytkachnerwowo-mięśniowychizwo-
jachautonomicznych.
ZaodkryciechemicznejtransmisjiimpulsównerwowychsirHen-
ryDaleiOttoLoewiotrzymaliw1936rokuNagrodęNobla.
Wośrodkowymiobwodowymukładzienerwowym,
atakżewkomórkachwydzielającychhormonygłównym
mechanizmemuwalnianiaprzekaźnikówjestegzocyto-
za.Wprocesietymmediatorznajdujesięwwewnątrz-
komórkowychpęcherzykach,którewodpowiedzina
zwiększonestężeniewapniawkomórcezlewająsięzbło-
nąkomórkowąipozbywająsięswojejzawartości.Wneu-
ronachprocestenjestrozpoczynanyprzezpotencjał
czynnościowy,którydepolaryzujebłonękomórkową.
Wwynikutegootwierająsięzależneodnapięciakanały
wapniowe.
Egzocytozajestpunktemkulminacyjnymcyklupęcherzyka
synaptycznego.Poopróżnieniupęcherzykulegaendocy-
tozieiwracadownętrzazakończenianerwowego,gdzie
zlewasięzbłonąendosomalną.Endosomalnezawiązki
nowychpęcherzykówpobierająprzekaźnikzcytozolu
iponowniełącząsięzbłonąpresynaptyczną.Cyklten
jestkontrolowanyprzezróżnebiałkakierujące,związa-
nezbłonąkomórkową(synaptotaksyna)ipęcherzykami
(synaptobrewina,synaptotagmina).
Tlenekazotuieikozanoidysąprzykładamiuwalniania
przekaźnika,którepoleganadyfuzjiorazjestniezależne
odpęcherzykówiegzocytozy.Przekaźnikiniesąmaga-
zynowane,leczwydostająsięzkomórkinatychmiastpo
zsyntetyzowaniu.
ZaodkryciebiałekSNARE,którebiorąudziałwrozpoznawaniu
ifuzjipęcherzykówzbłonąkomórkową,ThomasSüdhofotrzymał
w2013rokuNagrodęNobla.
Botulina
Jadkiełbasiany,inaczejtoksynabotulinowa,botulino-
toksynalubbotulina(łac.botulus–kiełbasa),tobiałkowa,
należącadoneurotoksynegzotoksyna,wytwarzanaprzez
beztlenowebakterie–laseczkiClostridiumbotulinum.
Toksycznedziałanietoksynybotulinowejpolegana
trwałympołączeniuzpłytkąnerwowo-mięśniowąipo-
rażeniuskurczumięśnia.Dokonujetegoprzezfrag-
mentacjębiałkaSNAP-25,niezbędnegodowydzielania
acetylocholinyzzakończeńpresynaptycznych.Dopo-
wrotuprzekazywaniaimpulsówdochodzistopniowo
wrazztworzeniemsięnowychzakończeńnerwowo-
-mięśniowych.
Zastosowanietoksynybotulinowejwmedycynie
EdwardSchantzwrazzAlanemB.Scottembylipionieramite-
rapeutycznegozastosowaniabotulinyużywanejodkońcalat70.
XXwieku–najpierwwleczeniuzeza,apóźniejwmedycynie
estetycznej.
Stosujesięjąprzedewszystkimwstanachchorobo-
wych,którecharakteryzująsięnadmiernym,niepra-
widłowymnapięciemmięśniowym,np.wkurczupo-
wiek,połowiczymkurczutwarzy,kręczukarku,stopie
końsko-szpotawej,achalazjiprzełyku,nadmiernejpot-
liwości(toksynabotulinowahamujewytwarzaniepotu
wgruczołachpotowych)orazwnadmiernejspastycz-
nościmięśni.Oprócztegoznajdujetakżezastosowanie
wmedycyniekosmetycznejjakośrodekprzeciwzmarszczko-
wy,efektywnywniwelowaniuzmarszczekmimicznych.
Preparattoksynybotulinowejstosowanywtychcelach
znanyjestpodnazwąBotox.Podajesięgowiniekcji
podskórnejwpożądanymmiejscu.Efektutrzymujesię
około6miesięcy.
17
