Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Psychologiauczeniasię
17
niejestprzekonana,żejejwysiłekmaznaczenieorazkiedytrudnojestwyraźniestwier-
dzić,gdziezaczynasięikończyjejwkład.
DobrykomentarzemdopróżniactwaspołecznegojestefektRingelmana,zwanytakod
nazwyjegoodkrywcy,francuskiegoagronoma.Wbadaniugrupaosóbzostałaproszona
ociągnięcieliny,eksperymentatorzymierzyli,zjakąsiłąlinajestciągnięta.Okazałosię,
żejużwprzypadkudwóchosóbodpowiedzialnychzaciągnięcielinysiła,zjakątorobią,
spadawstosunkudoprostejsumyichindywidualnychwysiłków.Aefekttenpogłębiał
siępodołączaniukolejnychosób.Wgrupiesiedmioosobowejsiłaciągubyłarównapię-
ciokrotnościsiłyindywidualnej,wgrupieczternastoosobowejsiławynosiłajedynieokoło
dziesięciokrotnośćwynikupojedynczejosoby.Grupytymsamymuzyskiwałyuciągna
poziomieokoło75%możliwościswoichczłonków,kiedypatrzymynanichpojedynczo.
Zkażdąkolejnąosobąspadałwkładjednostek,najwyraźniejcorazwięcejosóbzaczynało
myśleć,żepewniebardziejstarająsięwszyscypozostali17.
Trenerpowinienmiećświadomośćograniczeńgrupowychmetodpracy.Pracawwięk-
szychgrupachzjednejstronypozwalakorzystaćzmechanizmówpozytywniewpływają-
cychnaefektywnośćzespołu,alezdrugiej–zagrażatejpracywłaśniepróżniactwospo-
łeczne.Wieluztychproblemówmożnazaradzićjużnaetapieprojektowaniaaktywności
iobmyślaniasposoburealizacjiposzczególnychćwiczeń.
Należypodkreślaćwkładposzczególnychosóbwpracę,zwłaszczawsytuacji,kiedyzapra-
szamyuczestnikówdopracywpodgrupach,gdzietenwkładmożeniebyćtakwidoczny.
Dobrzebędziejasnookreślaćrolęposzczególnychosóbwzadaniach,którewymagająpra-
cywgrupach,abypodkreślaćindywidualnywkładwprzebiegpracy.Wyobraźmysobie,że
pracujemyzgrupąwtakisposób,żedwieosobysymulująrozmowęhandlową,apozostali
sąwroliobserwatorów.Wtakiejsytuacjimożepojawićsięwłaśniechęćpróżnowania
wgrupieobserwatorów;skoropróczmniejestnasalijeszczekilkaosób,któresąwtejroli,
mogęprzestaćsięstarać.Jeśliuczestnicyotrzymająarkuszeobserwacji,tozasugerujemy
im,żepowinniteobserwacjeprowadzićpisemnie,ewentualnybrakwkładustaniesię
bardziejwidoczny(pustyarkusz).Awiemy,żepróżniactwospołeczneredukujekontrola
wynikówwysiłkówindywidualnychlubchociażbysugestia,żetakakontrolamożemieć
miejsce.
Podobniemożezadziałaćsztucznewymuszanieaktywnościuczestników.Wyobraźmy
sobie,żeuczestnikprowadziwtrakcieszkoleniakrótkąprezentację,którąpozostaliob-
serwująwceluudzieleniainformacjizwrotnej.Wystarczywprowadzićzasadę,zgodnie
zktórąwszyscysąobserwatorami,apozakończeniuprezentacjiosoba,którająprowa-
dziła,samawybierasobiedwie,trzyosoby,odktórychchcedostaćinformacjęzwrotną.
Tymsposobemnotatkirobiąwszyscy,ponieważniktniewie,kiedyzostaniepoproszony
oudzielenieinformacjizwrotnejnaforum.
Dobrympomysłemmożeteżbyćopowiedzenieotymefekciewpoczątkowejfazieszko-
lenia.Jestszansa,żegrupa,którabędziemiałaświadomośćtegomechanizmu,będzie
starałasięgonieodtworzyćwwarunkachsaliszkoleniowej.
17R.Brown(2006),Procesygrupowe.Dynamikawewnątrzgrupowaimiędzygrupowa.Tłum.JacekSuchecki.Gdańsk:
GdańskieWydawnictwoPsychologiczne,s.158.
