Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Opisbadanejgrupy
29
Wbułgarskiejhistoriografiipojawiałysięhipotezy,żedużąrolęwprocesie
islamizowanialokalnejludnościodegrałapraktykowanawXV-XVIwiekuko-
lonizacja(osadzanienapływowejludnościosmańskiejzAnatoliiwRumelii41).
Jednak,jakpiszeAntoninaŻeljazkowa,niespowodowałaonazmianwreligijno-
-etnicznymskładziepodbitychziem.Osmańscyosadnicypozostaliprzedewszyst-
kimokupantami,urzędnikami,zktórymilokalnaludnośćsięnieasymilowała
(Żeljazkowa1990,s.141).DZasięgosmańskiejkolonizacjiniebyłnatyleduży
dlaobszernychterytoriówbałkańskich,bysamazsiebiemogłaspowodowaćich
islamizację”(Żeljazkowa1997,s.31).
WedługAntoninyŻeljazkowejbezpośredniprzymusniebyłgłównymspo-
sobemislamizowanialudnościwimperiumosmańskimichoćaktyprzemocy
miałymiejscewpewnychokresachhistorycznych,niebyłyonetakmasowe,jak
opisujątobułgarskielatopisy(Żeljazkowa1990,s.63).Tymczasemnajczęściej
wbułgarskiejhistoriografiiprzywoływanymhistorycznymźródłem,któremiało
dowodzić,żeislamizacjabułgarskojęzycznychmuzułmanówmiałaprzymusowy
charakter,doniedawnabyłlatopisPoturczenieCzepiny42.WdrugiejpołowieXX
wiekuzostałonjednakuznanyzamistyfikacjęautorstwadziałaczyodrodzenia
narodowego(Żeljazkowa1997,s.51).
Współczesnahistoriografiajestzdania,żekonwersjebyłyczęstodobrowolne,
choćwymuszoneprzezekonomiczneczynniki(muzułmanieniepłacilipodatku
dżizje)idążeniedoawansuspołecznego43.DJakożenowikonwertyciszybko
stawalisięrówniinnympoddanymosmańskiegoimperium,mogliawansować
wadministracjipaństwowej,gdziewszystkiestanowiska,zwyjątkiempozycji
sułtana,byłydlanichdostępne”(Norton2001,s.187).Należyjednakmówić
oprzymusowychkonwersjachwprzypadkudaninykrwi,dewszirme(tur.devşir-
me),praktykiwcielaniachrześcijańskichchłopcówdokorpusówjanczarskich
alboosmańskiejadministracjipaństwowejinawracaniaichnaislam44.Wątek
tenstanowipopularnytematbułgarskiegofolkloruspisanego,aletakżeprzeka-
zuustnego,równieżwterenieprowadzonychprzezemniebadań.Ważnąrolę
wprocesieislamizacjiodgrywałateżreligijnapropaganda,któraodniosłaefekt
Dnatychziemiach,gdzieprzedosmańskimnajazdemchrześcijańskieprzekonania
41Postbizantyńskieeuropejskieziemie,zdobyteprzezimperiumosmańskie.
42MiałoonoświadczyćoprzymusowejislamizacjiPomakówwRodopachwXVIIw.za
czasówsułtanaMehmedaIV
,naktórepowoływałysięszkolnepodręcznikiidziełanarodowe
-latopisPoturczenieCzepiny,oficjalnieautorstwapopaMetodegoDraginowa(zewsiKorowa
wZachodnichRodopach)-wświetlenajnowszychbadańźródełhistorycznychokazałsięmisty-
fikacją.ŚwiadcząotymrozbieżnościhistorycznewprzytaczanychwkroniceDraginowadatach
iimionachsułtanów,atakżeanalizajęzykowalatopisu,przeprowadzonawlatach80.zeszłego
wiekuprzezhistorykaliteraturyI.Todorowa(Żeljazkowa1997,s.51).Dowodzion,żelatopis
jestdziełembułgarskiegoXIX-wiecznegopatriotyS.Zachariewa,zaangażowanegowDproces
odrodzenianarodowego”,aczerpiącegoinspiracjęzautentycznegolatopisuBełowskiego,pocho-
dzącegozXIXw.(Żeljazkowa1997,s.51).
43MotywykonwersjipodobnieuzasadniawodniesieniudomuzułmanówwSerbiiserbski
etnologD.Drljača(Drljača1997,s.145).
44PraktykatasięganaBałkanachXIVw.(utworzyłjesułtanOrchan)itrwaładopoczątku
XVIIIw.W1826r.korpusyjanczarskieuległylikwidacji.
