Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Opisbadanejgrupy
27
którzydeklarowalibytureckątożsamośćnarodową.Niemalzawszepodkreślali,
żeważniejszaodprzynależnościnarodowejjestdlanichprzynależnośćdoummy,
muzułmańskiejwspólnoty.Deklarowaliteż,żebardzopoważnietraktująwy-
wiązywaniesięzobowiązkówobywatelskichwobecpaństwabułgarskiego.Jak
twierdziMaryNeuburger:Dożadnejinnejtożsamościbałkańskichmuzułmanów
niemożnapowiedzieć,żejesttakdalecekontestowanaisplątanawwielorakie
międzyetnicznesiecimituihistorii”(Neuburger2000,s.181).
OilejednakwliteraturzeprzedmiotuterminDPomacy”jeststosowanyneu-
tralnie(Żeljazkowa2009),otylesamibułgarskojęzycznimuzułmanieniesą
doniegojednoznacznieustosunkowani,cowiążesięznajpopularniejsząety-
mologią35tegosłowa,wywodzonąodsłowapomyczeni,copobułgarskuznaczy
torturowaniimęczeni(wdomyśle-przezTurków),gdyBułgariabyłaczęścią
imperiumosmańskiego.Źródłosłówtenjestszerokorozpowszechnionywśród
lokalnejludnościchrześcijańskiejistanowiłczęśćoficjalnejhistoriografiipodczas
panowaniareżimukomunistycznegowBułgarii(1944-1989).Wtymkontekście
obułgarskojęzycznychmuzułmanachmówisięalbojakoozdrajcach,którzy
porzuciliswojąwiaręinarodowość,abyocalićżycie,albojakooBułgarachDnaj-
czystszejkrwi”36,którzypoświęciliwiaręiprzyjęliislam,bychronićbułgarską
krewprzedzmieszaniemjejzturecką,dojakiegomiałodochodzićwrezultacie
gwałtównachrześcijańskichkobietach(Karawełow371982,s.305).Zgodnie
ztąnarracjąprzyjęcieislamumiałobyćmniejszymzłemniżzachowaniewiary
inarażeniesięnagwałtyirodzenieDtureckichbękartów”.ZkoleiSziszkowpi-
sałwswoichpracach,żemówiąoninajczystszymdialektemstarosłowiańskim
idlategosąDnajczystszymi”Bułgarami(za:Neuburger2004,s.40).
Niemniejjednakzdarzająsiębułgarskojęzycznimuzułmanie,którzyokreślają
sięjakoPomacy.
Istniejekilkakoncepcjiichetnogenezy39.Itak,koncepcjatureckamówiotu-
recko-kumańskim3
8pochodzeniuPomakówiichosiedleniusięwzachodniejTracji,
35Badaczeprzedmiotuuważają,żeetymologiaterminuDPomak”niejestoczywista.We-
długniemieckiegoXIX-wiecznegopodróżnikaF
.Kanitzapochodzionodsłowapomoci,dosł.
Dpomagacze”,oznaczającegotych,którzypomagaliosmańskiejarmii(za:Aleksijew1997,
s.61).EtymologiętęuznawałrównieżG.Rakowski(za:Rajczewski2004,s.23).Etymologia
ludowawywodzisłowoPomacyzczasownikapomawalise,pomamilise,czyliDdalisięoszukać”
(zob.Aleksijew1997,s.61).Istniejeteżgreckaetymologia,wywodzącatenterminodsłowa
pimion,czylipasterz.
36Istniejąteżkoncepcje,żeposługująsięoninajczystszym,najbardziejarchaicznymjęzy-
kiembułgarskim.S.Rajczewskipisze,żewieluslawistówpotwierdziłotezęJ.Konstantinowa:
DjęzykBułgarówmahometanówwRodopachiMacedoniijestnajbliższyjęzykowi,wktórymtwo-
rzyliinaktórytłumaczyliliturgiczneksięgiśw.św.CyryliMetodyorazichuczniowiewSzkole
Ochrydzkiej”,atozkoleimadowodzić,żeświęciCyryliMetodybyliBułgarami(Rajczewski
2004,s.21).
37LjubenStojczowKarawełow(1835-1879),bułgarskipisarzidziałaczpolitycznybułgar-
skiegoodrodzenianarodowego,wychowanekrosyjski.Tworzyłwjęzykach:rosyjskim,bułgar-
skimiserbskim.JegonajbardziejznanapowieśćtoBułgarzydawnychczasów.
38Wramachciekawostkiwartododać,żewXIXw.pojawiłasięteżwprasiepolskakon-
cepcjaichetnogenezy,głosząca,żepochodząoniod100Polaków(mężczyzn,kobietidzieci),
przywiezionychdoMacedoniiiTracjiwskutekwojnyTurcjizPolską.Mielioniprzyjąćislam,
