Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Karwat,Ozłośliwejdyskredytacji.Manipulowaniewizerunkiemprzeciwnika,Warszawa2006
ISBN978-83-01-14966-6,©byWNPWN2006
32
CzęśćI.Krytykamerytorycznaachytranapastliwość
bazarowychkryteriach„dociekliwości”iwidowiskowości:ktozkim,okim,ktokomu;
gdziekrytykstarasię,jakprokuratordziałającynapolitycznezamówienie,byjaknaj-
szybciejpostępowaniewsprawieprzekształcićwpostępowanieprzeciwkokomuś.
Niedosyćjestkrytykowiganić,trzeba,żebydałprzyczynęnagany,ajakjądaćma,gdyniebędzie
miałzdatnejdotegowiadomości?Naukajądarzyidoświadczenie;trzebawięcdobrzerzeczpier-
wejposiadać,niżsięnajejsądzenieodważyć,awówczasdopierobędziewyrokbezodwołania8.
Itomożesięwydaćtruizmem:wiadomo,żekrytykpowinienbyćkompetentny,
żepowinienunikaćwyprawywkrainędyletantyzmu,żejegopewnośćsiebie,stanow-
czośćiostrośćsądówpowinnabyćwspółmiernadoznajomościrzeczy.Dlaczegowięc
niezawszetaksiędzieje?Jednązelementarnychprzyczynjestwygodnictwosprzężone
zpospolitymkonformizmem,aczasemzosobliwądyspozycyjnościąinadgorliwością.
Sędzialeniwyspuszczasięnacudzepowieściizaświadczenia,dlategoiżbysobiepracyoszczę-
dził;ażetemogąbyćinteresowane,płoche,niebaczne,aconajczęściejsięzdarza,czczymcu-
dzegogłosuodbiciem,sądnastępnyzregułąścisłejsprawiedliwościzgodzićnaówczastrudno.
Tymsięprawidłemrządząniebacznikrytycy:cudzyodgłosdlanichwyrokiemiczęstokroć
rzeczzsiebieszacownaidziewpogardęipośmiewisko9.
Innaprzyczyna,którąwtejksiążceszczególniesięzajmujemy,tozławola,dzia-
łaniewzłejwierze,nierzadkoidącewparzezzapalczywością,zawziętościąimegalo-
manią.Wtakimprzypadkuzwiązekprzyczynowo-skutkowy(wytykamcitoczyowo,
cośpoprawiam,cośodrzucam–ponieważtojestbłędnelubnieudaneiponieważsam
wiemlubumiemlepiej)zostajeniezauważalniezastąpionyodwróconymzwiązkiemte-
leologicznym(celjestzgóryprzesądzony:wytykam,poprawiam,neguję–poto,aby
byłowiadomo,żejawiemlepiej,ba,żejajestemlepszy).
Wkrytycespołeczniesłużebnejiżyczliwej,pomocnejwobecczłowiekaocenia-
negoformaipoziomgorliwościdostosowywanesąniedosatysfakcjikrytyka,leczdo
nakazówsprawiedliwościitaktuzarazem:
Można,jaktomówią,igrzeczniełajać,aczemużwzględnieibezobrażenianiepoprawić!
Sposóbostrośćrzeczyzmniejsza.Osobywziętośćidawniejnabytaroztropnejłagodnościsła-
wauskramiajągoryczdzieła,azamiastnienawiściczęstokroćzyskująprzywiązanie.Alewtej
mierzenaderczułym,pilnymiostrożnymrazemkrytykbyćpowinien,iżbyzamiastpopra-
wypobłażaniemniewykroczył.Lepiejalbowiemprzykrozganić,niżchwalićniebacznie;w
pierwszymdziałaniuprawdasięnieobraża,wdrugimzdradaipodłośćsięobwieszcza10.
Przezanalogięmożnabyrzec,trawestującpopularneprzysłowie:lepiejzkryty-
kiemcośzgubić,niżzpochlebcąznaleźć.
Tymnapozóroczywistymiprostymwymaganiomniełatwojednakjestspro-
stać.Nawetkrytykawintencjachusprawiedliwionaisłusznaotyle,żesąjakieśpo-
8Tamże,s.214.
9Tamże.
10Tamże,s.214–215.
