Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Praworzymskie.Odświataantycznegodowspółczesności
konstytucjetemu,ktodałbywięcejwżywejgotówce”.Tenrodzajkrytyki
prawarzymskiegobyłrozwijanyniejednokrotnie,szczególniewokresie
Oświecenia.WiązałsięsięonzidealizacjąRzymurepublikańskiegoikry-
tykiRzymucesarskiego.
Przedstawicielemosgallicusiuradocendireprezentowalidwanurty
badańnadprawemrzymskim:
1.Reprezentancinurtuhumanizmuprawniczego,którymożnaokre-
ślićjakoUhistoryczno-filologiczny”,położylipunktciężkościnabadanie
źródełprawarzymskiegopochodzącychnietylkozkodyfikacjijustyniań-
skej.Zapoczątkowalionibadanianadinterpolacjamijustyniańskimi.Za-
częliteżdokonywaćpalingenezjirzymskichtekstówprawniczych.Wielkie
znaczeniewtychbadaniachmająwydawnictwaprawniczychtekstówźró-
dłowychprzedjustyniańskichitłumaczenianajęzykłacińskitekstówgrec-
kich.AngelusPolicianuswydającgreckąparafrazęInstytucjiJustyniana,
zmieniłwwielkimstopniustosunekdojegodzieła.JacquesCujasswymi
badaniamihistoryczno-filologicznymnadprawemrzymskimzainicjował
późniejszebadanianadhistoriąprawarzymskiego,traktowanegoniejako
obowiązującysystemprawny,leczjakopogłębieniewiedzyoświeciean-
tycznymijegokulturze.
2.Innynurthumanizmuprawniczegowidziałwprawierzymskim
instrumentdlastworzenianowoczesnegosystemuprawnego.Nieprzej-
rzystysposóbprzedstawieniaprawawżródłachrzymskichutrudniał
wykorzystanieosiągnięćrzymskichdlawspółczesnejpraktykiprawnej.
Przedstawicieletegonurtu,jakP.Ramus,J.Coras,J.Bodinpragnęliusys-
tematyzowaćprzedstawienieprawarzymskiegoitymsamymumożliwić
jegostosowanie.Wychodziliodidei,wyrażanejprzezCicerona,przed-
stawieniaprawarzymskiegowsposóbzgodnyzwymogamisystematyki
naukowej(iuscivileinartemredactum).Ztegonurtuwywodząsiępóźniej-
szepracenadnowoczesnymikodyfikacjamiprawawokresieOświece-
niaiwpoczątkachXIXwieku.Praworzymskiereprezentowałowtych
kodyfikacjach,wyrosłychnagruncieideiprawanatury,mądrośćwieków.
WypowiedźjednegozgłównychtwórcówKodeksuNapoleonaJ.Portali-
sa,wedlektóregowywodzącesięzprawarzymskiegoUdawnemaksymy
wyrażająduchawieków”(zob.poniżejs.219–220).
WiekXIXcechujezasadniczoodmiennepodejściedoprawarzym-
skiego.Nagruncieniemieckiejszkołyhistorycznejwykształcasiętzw.
Upandektystyka”(głównieniemiecka),dlaktórejrzymskieprawojusty-
niańskieiwyrosłanajegogrunciedoktrynabyłysystememprawaaktual-
49
