Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
552
ROZDZIAŁ22
Wczesneetapyrozwojuroślin
(a)
Okrywaowocowo-nasienna
Bielmo
skrobiowe
1mm
Zarodek
Warstwa
aleuronowa
(b)
Tarczka(liścień)
Koleoptyl
0,5mm
Koleoryza
Plumula
Czapeczka
korzeniowa
Radikula
Mezokotyl
Merystem
wierzchołkowypędu
Ryc.22.7.Budowadojrzałegoziarniakapszenicyzwyczajnej
(Triticumaestivum)
(a)Naprzekrojuwidaćbogatąwbiałkazapasowewarstwęaleuronową
otaczającąbielmoskrobiowe.Ścianazalążni,czyliowocniastanowi
większączęśćokrywyowocowo-nasiennejziarniaka.Drugą,mniejszą
częśćokrywytworzyzrośniętazowocniąłupinanasienna.Mocnaokry-
waowocowo-nasiennaulegazniszczeniudopierowczasiekiełkowania.
(b)Szczegółybudowydojrzałegozarodkapszenicy.Widocznesą:duży
liścieńnazywanytarczkąorazpochewkimiękiszoweokrywająceradikulę
iplumulę,tj.koleoryzaikoleoptyl.Częśćosizarodkapomiędzymiej-
scemprzyczeputarczkiikoleoptylemtomezokotyl
wytwarzanaprzezzarodkiwszystkichroślin.Uwieluga-
tunków,wjejmiejscuznajdujesięniewielewięcejniżme-
rystemwierzchołkowyzczapeczką.Wtakimprzypadku,
gdyniemożnawzarodkuwyróżnićradikuli,całyfragment
osizarodkowejponiżejliścieninazywanyjestosiąhipoko-
tylowo-korzeniową(ryc.22.2ei22.6a-c).
Omawiającrozwójroślinokrytonasiennychwrozdz.
19,stwierdziliśmy,żeuwieluznichbielmolubobielmo
(tkankazapasowa,którarozwijasięzośrodkazalążka)
zostajewcałościlubwwiększościwchłonięteprzezroz-
wijającysięzarodek(s.492).Wnasionachtychroślin,
materiałyzapasowegromadzonesąwdużychimięsistych
liścieniachzarodka,jaknp.usłonecznika,orzechawło-
skiego,grochuzwyczajnegoifasolizwyczajnej(rys.22.6a).
Zkoleiugatunków,którychnasionazawierajądobrzewy-
kształconebielmo,np.urącznikapospolitego,liścieniesą
cienkieibłoniaste,aichfunkcjapoleganaprzekazywaniu
substancjipokarmowychzbielmadorosnącychczęści
zarodkapodczaskiełkowania(rys.22.6b).
Pojedynczyliścieńzarodkaroślinjednoliściennych
pełnizarównofunkcjeorganuspichrzowego,jakifoto-
syntetyczną,adodatkowouczestniczywpobieraniusub-
stancjiodżywczychzbielma(ryc.22.6).Zmagazynowane
wbielmiemateriałyzapasowesąnajpierwtrawione,ana-
stępniepobieraneprzezkomórkiliścieniaiprzekazywane
dorosnącychczęścizarodka.Spośródzarodkówroślin
jednoliściennych,zarodkitrawmająwyjątkowozłożoną
budowę(ryc.22.6di22.7).Wstadiumdojrzałym,wy-
różnićwnichmożnapojedynczy,dużyliścień,nazywany
tarczkąlubskutellumorazprzylegającądoniegokrótką
ośzarodkazakończonąnaprzeciwległychbiegunachplu-
muląiradikulą.Obietestrukturysądodatkowochronione
przezmiękiszowepochwy:plumulaprzezkoleoptyl,ara-
dikulaprzezkoleoryzę(ryc.22.6di22.7).
Wszystkienasionaokrytesąłupinąnasienną,która
powstajezprzekształconychosłonekzalążkaipełnifunk-
cjeochronne.Łupinyniektórychnasionsącienkieideli-
katne,uinnychzaśznaczniegrubszeodosłonekzalążka,
zktórychpowstały,twardeizupełnienieprzepuszczalne
dlawody.Wnasionachtrawłupinanasiennazrastasię
zowocnią(dojrzałąścianązalążni)tworząccharaktery-
stycznądlatychroślinokrywęowocowo-nasienną.
Często,nałupinienasiennejwidocznejestzagłębienie
będąceśladempookienku(mikropylu)oraztzw.znaczek
(hilum)-bliznapoprzyczepienasionadosznureczka
lubłożyskazalążni(ryc.22.6a).
