Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
560
(a)
ROZDZIAŁ23
Komórkiitkankiroślinne
Merystemwierzchołkowypędu
Zawiązekpąkabocznego
(b)
Protoderma
Merystem
podstawowy
Merystem
wierzchołkowy
korzenia
Czapeczka
korzeniowa
Prokambium
Merystempodstawowy
Prokambium
Protoderma
Zawiązekliścia
Ryc.23.1.Merystemywierzchołkowepęduikorzenia
(a)Przekrójpodłużnyprzezwierzchołekpędulilakapospolitego(Syringavulgaris)zwidocznymmerystememwierzchołkowym,zawiązkami
liściipąkamibocznymi.(b)Przekrójpodłużnyprzezwierzchołekkorzeniarzodkwipospolitej(Raphanussativus)zwidocznączapeczkąko-
rzeniową,którapokrywamerystemwierzchołkowy.Zwróćuwagęnaliniekomórkoweutworzonezpiętrowoułożonychimającychwspólne
pochodzeniekomórekponadmerystememwierzchołkowymkorzenia.Protoderma,merystempodstawowyiprokambiumsąsłabozróżnico-
wanymitkankaminazywanymimerystemamipierwotnymi
pierwotnezachowujązdolnośćdopodziałówdoczasu,aż
ulegnązróżnicowaniuwkomórkidanejtkankipierwot-
nej(ryc.23.2).Wzrostroślinypolegającynajejwydłuża-
niuitworzeniutkanekpierwotnych,nazywamywzrostem
pierwotnym,aciałoroślinyzłożoneztychtkanekokre-
ślamyjakobudowępierwotną(s.409).Wzrostpierwotny
korzeniaipędujestopisanyszczegółowowrozdz.24i25,
natomiastprzyrostwtórny,któregoskutkiemjestzwiększe-
nieobjętościłodygiikorzeniajestomówionywrozdz.26.
Obecnośćmerystemów,któresązdolnedotworzenia
nowychkomórekprzezcałeżycieorganizmu,jestjedną
zgłównychcechróżniącąroślinyodzwierząt.Naprzy-
kładuptakówissaków,wszystkienarządypowstająwe
wczesnychetapachżycia,awzrostorganizmuustajepo
osiągnięciudojrzałości.Wyjątekstanowiąkomórkipew-
nychtkanek,takichjaknabłonekpokrywającyskóręczy
wyścielającyjelita,którychkomórkizachowujązdolność
dopodziału.Wprzeciwieństwiedonarządówzwierząt,
noweorganyroślinpowstająirosnąprzezcałeżycie.Ten
nieograniczonywzrostuwarunkowanyjestaktywnością
merystemówwierzchołkowychiokreślanyjakowzrost
niezdeterminowany.
Wzrostroślinjestwpewnymsensieodpowiednikiem
ruchliwościuzwierząt.Roślinynporuszająsię”
,wydłużając
korzenieipędy,cowiążesięzezmianamiichrozmiarów
ikształtów.Wwynikutychzmian,roślinamożedosto-
sowywaćsiędozmieniającychwarunkówśrodowiska,
np.wyginającłodygiwkierunkuświatłaiukierunkowu-
jącwzrostkorzeniwkierunkuwody.Zpewnymprzybli-
żeniemmożnaprzyjąć,żedużaplastycznośćrozwojowa
roślinodpowiadacałejseriiczynnościmotorycznych
uzwierząt,zwłaszczatychzwiązanychzpozyskiwaniem
pożywieniaiwody.Przyjmująctakiezałożenie,wzrostro-
ślinwydajesiępełnićwieleróżnychfunkcji,któreuzwie-
rzątokreślamywspólnymterminemnzachowania”
.
Wzrost,morfogenezairóżnicowanie
Rozwójobejmujewszystkiezmianyzachodząceworga-
nizmie,któreprowadządojegoukształtowania.Zmiany
tesąwynikiemtrzechzazębiającychinakładającychsię
procesów:wzrostu,morfogenezyiróżnicowania.Rozwo-
jemroślinkierujączynnikiwewnętrznezależneodcech
Merystemwierzchołkowy
Merystemypierwotne
Tkankipierwotne
Protoderma
Epiderma(układdermalny)
Merystempodstawowy
Tkankipodstawowe
(miękisz,kolenchymaisklerenchyma)
(układpodstawowy)
Prokambium
Ksylemifloempierwotny(układwaskularny)
Ryc.23.2.Odmerystemuwierzchołkowegodotkanekpierwotnych
Merystemywierzchołkowesąprekursoramiinnychmerystemówpierwotnych,zktórychpowstajątkankiiukładytkankowebudowy
pierwotnejrośliny
