Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
5.GreckiewpływynapowstanieustawyXIItablic(namarginesieglosyAccursiusadoD.1,2,2,4)
ne.Natenrokdanodecemwiromnajwyższąwładzęwpaństwie,abymogli
poprawiaćustawy,gdybytobyłoniezbędne,jakrównieżjeinterpretować.
Odichdecyzjiniebyłomożliwościodwołania,takjakoddecyzjipozosta-
łychurzędników.Samidecemwirowiejednakdostrzegli,żetympierwszym
prawomcośbrakuje,dlategoteżwnastępnymroku,doistniejącychtablic
dodalijeszczedwiedalsze.Wtensposóbprzezprzypadekustawytezostały
nazwaneprawemXIItablic.Projektprzedstawiłdecemwirom,jaksiępoda-
je,niejakiHermodorus,któryzEfezuuciekłdoItalii”48.
Accursius,wGlossaordinariadopowołanegotekstuPomponiusza49,
wyjaśnianastępującorelacjęoprzekazaniuRzymianomprzezGrekówtek-
stuustawyXIItablic:UGrecywysłalidoRzymumędrca,abyprzeprowadził
zRzymianamidyskusjęinajejpodstawiedoszedłdowniosku,czyRzymia-
niedojrzelijużdoprzygotowanychdlanichpraw.Rzymianiewyznaczyli
dodyskusjizGrekiemprzygłupiego.Rozumowalibowiemchytrze,żejego
ewentualnaporażkanieprzyniesieimujmy”.Dyskusjataodbywałasięna
migi,gdyżstronynieznaływspólnegojęzyka.Miałaonawedleglosy
przebiegnastępujący:UGrekpodniósłnajpierwjedenpalec,comiałoozna-
48
D.1,2,2,(Pomponius,librosecundoenchiridii):3.Exactisdeinderegibuslegetribuniciaomnesleges
haeexoleveruntiterumquecoepitpopulusRomanusincertomagisiureetconsuetudinealiquautiquamper
latamlegem,idquepropevigintiannispassusest.4.Posteanediutiushocfieret,placuitpublicaauctoritate
decemconstituiviros,perquospeterenturlegesaGraeciscivitatibusetcivitasfundareturlegibus:quasin
tabulaseboreasperscriptasprorostriscomposuerunt,utpossintlegesapertiuspercipi:datumqueesteisius
eoannoincivitatesummum,utilegesetcorrigerent,siopusesset,etinterpretarenturnequeprovocatioab
eissicutareliquismagistratibusfieret.Quiipsianimadverteruntaliquiddeesseistisprimislegibusideoque
sequentiannoaliasduasadeasdemtabulasadiecerunt:etitaexaccedentiappellataesuntlegesduodecim
tabularum.QuarumferendarumauctoremfuissedecemvirisHermodorumquendamEphesiumexulantemin
Italiaquidemrettulerunt.
49
Accursii,GlosainDigestumvetus(adD.1,2,2,4):Constitui:Quorumsuntindecre.dis.VII.CIIan-
tequamhocfieret,miseruntGraeciRomamquaendamsapientem,utexploraretandigniessentRomanilegibus.
CumRomamvenisset,RomanicogitantesquodpoteratfieriquendamstultumaddisputandumcumGraeco
posuerunt:utsiperderettantumderisioessetGraecis.Quisapientesnutudisputarecoepit.Etelevavitunum
digitum,unumdeumsignificans.Stultuscredens,quodvelleteumunooculoexcaecare,elevavitduos,etcum
eiselevavitetiampollicem,sicutnaturaliterevenit,quasicaecareeumvelletutroque.Graecusautemcredidit,
quodtrinitatemostenderet.ItemGraecusapertammanusostendit,quasiostenderetomnianudaetapertaDeo.
Stultusautemtimensmaxillatamsibidari,pugnumclausum,quasirepercussuruslevavit.Graecusintellexit,
quodDeusomniaclederetpalma.EtsiccredensRomanoslegibusrecessit,etlegeshissapientibusconcedifecit
incivitateAthenarumetLacedaemonum.UtInstit.Deiurenaturali§Etnonineleganter(=I.1,2,10)sic
ergoaGraecishabueruntoriginem,sicutetquaelibetscientia:utinsuitractatusprincipioPriscianustestatur.
VerumesttamenhancdispositionemleguminLatinopriusfuisseconscriptam:utoptimeprobaturC.Devete.
iur.enuclean.l.II§hocautem(=C.1,17,2,21).Accursii,GlossainDigestumVetus(CorpusGlossatorumIuris
Civilis,t.7,CuranteIurisItaliciHistoriaeInstitutioTaurinensisUniversitatis.RectoreacModeratore
MarioViora,AugustaeTaurinorum1969,s.8).Tekstodczytanyzpomocąwydania:Corpusiuriscivilis
prudentiumresponsacaesarumquerescriptacomplectens.Inquatuortomosdistributum(...)praeterAccursii
glossasclarissimorumiuris-consultorum(...)observationes(...),t.1,Lugduni1600,s.20.
53