Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.Praworzymskieijegorolawrozwojueuropejskiejkulturyprawnej
czać,żewierzywjedynegoBoga.Rzymianinzrozumiałtengest,iżGrek
chcemuwykłućjednooko.Podniósłwięcdwapalce,wrazzwystającym
kciukiem.Miałotooznaczać,iżchcewykłućGrekowidwojeoczu.Tenostat-
nizrozumiałjednak,żeRzymianin,zgadzającsięztwierdzeniem,żeBóg
jestjeden,pragnąłdodać,żejestOnwtrzechosobach.Wodpowiedzinato
stwierdzenieGrekpokazałotwartądłoń,comiałooznaczać,iżwszystkojest
znaneBogu.Rzymianinzrozumiałtengestjakozamiaruderzeniagorękąna
odlew.PokazałwięcGrekowizaciśniętąpięśćcomiałooznaczać,iżgotów
jestbronićsiępięścią.Greckimędrzeczrozumiałjednaktengestjakostwier-
dzenie,iżBógtrzymawswejdłoniludzkielosyirządziwszelkimiludzkimi
sprawami”.Potejuczonejipełnejwzajemnegozrozumieniadyspuciewy-
słannikgreckidoszedłdowniosku,żeRzymianiesąjużdostatecznierozwi-
nięciinadająsiędoprzyjęciaprzygotowanychdlanichpraw50.
Opowiadanietomożebyćtraktowanejakoilustracjabrakujakiejkol-
wiekperspektywyhistorycznejuśredniowiecznychglosatorów,którzy
traktowaliźródłarzymskiejakotekstyodpowiadającerealiomichwła-
snychczasówipojęć.Możebyćteżilustracjążywotnościtakczęstoidziś
jeszczeopowiadanychanegdot51.
GlosaAccursiusajestchybapierwszymznanymnamustosunkowa-
niemsiępóźniejszychautorówdorzymskiejtradycjiwodniesieniudo
wpływugreckiegonapowstanieustawyXIItablic.
Jeszczemniejniżglosatorzyzainteresowanihistoriąprawarzym-
skiegobyliichnastępcy−komentatorzy.Jestrzeczącharakterystyczną,
żeBartolusniezajmujesięwogóletytułemdrugimpierwszejksięgiDi-
gestów–Deorigineiurisetomniummagistratuumetsuccessioneprudentium52.
Baldusprzedstawiatentytułbardzoskrótowoiniepiszenicoustawie
XIItablic53.
WersjaowysłaniudelegacjidoAtenizaczerpnięciustamtądwzo-
rudoułożeniaustawyXIItablicniebyłakwestionowanaprzezautorów
50
WdalszymciąguglosanawiązujedowspomnianegowInstytucjachjustyniańskichpodzia-
łuprawanapisaneiniepisane.PodziałtenmiałbypochodzićzAtenizeSparty(I.1,2,10).
51
PrzedkilkunastulatyprowadziłemwykładywUniwersyteciewCamerino.Podczasjedne-
gozwykładówzreferowałemstudentomwłoskimomawianąglosę.Powykładziepodeszładomnie
studentkapochodzącazmałegomiasteczkazokolicCamerinoipowiedziała,żewzeszłymtygodniu
odbywałosięwdomujejrodzicówprzyjęciezokazjichrztujejmałegobraciszka.Naprzyjęciutym
byłobecnyksiądzkapucynzpobliskiegoklasztoru.Opowiadałonpodobnąanegdotę,którejboha-
teramibylidwajzakonnicy:kapucynidominikanin.
52
Por.BartolusaSaxoferrato,Inprimamffveterispartem,Venetiis1680,s.14–15.
53
Por.BaldiUbaldiPerusini,InprimamDigestiveterispartemcommentari,Venetiis1599,s.16–17.
54
