Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
21
rodzimychmonografiinatematdobroczynnościwPolscejakodomateriału
porównawczego.Wśródwieludefinicjiwybranychtylkokilka,któremogą
przedstawićspojrzeniezróżnychstron.
PoczątkowofilantropiarozumianabyławyłączniejakoDbezosobowami-
łośćdorodzajuludzkiego,opartanaideibraterstwa”44,następnieDodnosząca
siędodobroczynnychpróbpromowaniaopiekisocjalnej,aszczególniepomo-
cyniepełnosprawnym,chorymibiednym”45.Określenieto,porazpierwszy
użytewkazaniuprzezJeremy’egoTayloraok.1650r.,niezostałowłączone
dopowszechnegoużytkuażdoXVIIIw.Częstobyłoonorównieżzamiennie
używanezestarszymsłowemcharytatywny(charity),alewpóźniejszymcza-
sieprzypisanomuszczególniezwiązkireligijne.Charytatywny(charitas)zna-
czymiłosierny,amiłosierdzierozumianejakoDnakazreligijny,współczucie
(wręcz(współcierpienie’)zbliźnimi,postawaspołecznabezinteresownejpo-
mocypotrzebującym-stanowijedenzfilarówetykiwyrosłejz[ł]tradycji
chrześcijaństwaiinnychwyznańwspółegzystującychwEuropieodczasów
średniowiecza.Zawierawsobienarównipierwiastekemocjonalny,religijny
ipraktyczny”46.DJesttorównieżkategoriaspołeczna,miłosierdziejestbowiem
elementemistniejącychspołecznychstrukturifunkcjonowaniaspołeczeń-
stwa”47.Związkipomiędzyreligijnymipodwalinamidobroczynnościafilan-
tropiąspołecznąsąoczywiste48,choćobecniewystępujejasnypodziałnapo-
szczególnekategorie49.
RobertPaytonzdefiniowałfilantropiębardziejszczegółowo,jakoodnoszą-
cąsiędodobrowolnejsłużby,wdobrowolnychzwiązkachorazdodobrowol-
negodawanianacelepubliczne(voluntaryservice,voluntaryassociations,volun-
tarygivingforpublicpurposes)50.Elementytetworzątakzwanytrzecisektor,po
44TheEncyclopediaAmericana,t.21,NewYork1947,s.735.Jeśliniezaznaczonoinaczej,
tłumaczeniapochodząodautorki.
45EncyclopediaBritannica,t.17(1968),s.822.
46Charitas.Miłosierdzieiopiekaspołecznawideologii,normachpostępowaniaipraktycespołeczności
wyznaniowychwRzeczypospolitejXVI-XVIIIwieku,red.U.Augustyniak,A.Karpiński,Warszawa
1999,s.7.
47A.Wyrobisz,Misericordiapestistempore.PostawyizachowaniawczasiezarazywPolscenowo-
żytnej(XVI-XVIIIw.),w:ibidem,s.209.
48Procesprzekształcaniasięfilantropiioddobroczynności(charity)przezfilantropięnauko-
wąbądźmetodyczną(scientificphilanthropy)ażdopowstaniapaństwaopiekuńczego(welfarestate)
wsposóbjasnyizrozumiałyprezentujem.in.R.H.Bremner,op.cit.
49Glosariumskrótówiterminówfilantropijnychpodajetrzypoddefinicjefilantropii,którepo-
twierdzajątewspółzależności:1.Działalnośćwolontaryjnadladobrapublicznego;2.Umiłowanie
rodzajuludzkiego,zwyklewyrażanepróbamipolepszeniadobraogólnoludzkiegopoprzezosobi-
steaktyżyczliwościlubfinansowewsparcieróżnychcelów;3.Jakakolwiekpróbaulżenialudzkie-
mucierpieniuczynieszczęściu,ulepszaniajakościżycia,zachęcaniapomocylubwsparcia,lubteż
zachowaniewartości(moralnych)przezdary,usługiczyinnądziałalnośćdobrowolną,w:Glossary
ofPhilanthropicAcronymsandTerms,http://www.ulib.iupui.edu/special/dict.html,19VIII1997.
50R.L.Payton,PhilanthropyinAction,w:Philanthropy.FourViews,red.R.L.Payton,NewBruns-
wick1988,s.1.
