Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałII:TworzenieprawdziwychGalicjan
49
zacierającąafiliacjęnarodową(oilewcześniejwersjatawogólebyłaczęsta).
Po1848r.nacjonalizmyszybkorosływsiłę.Wrazzichwzrostemtożsamość,
októrejmowa,corazmocniejnabierałazabarwieniapolskiego,ukraińskiego,
żydowskiego,łączącjednostkęzregionem,alejednocześnieistniejącwopi-
sanymnapięciumiędzytym,coimperialne,atym,conarodowe-zprzechy-
łemkutemu,conarodowe.Bezwzględunaciążeniewtędrugąstronę,nie
traciłajednaknaznaczeniu.Najejrelatywnąstabilnośćmiaławpływpoli-
tyka-zwłaszczakulturalna-władzhabsburskichwdrugiejpołowieXIX
inapoczątkuXXw.Jeślinawetpożegnałysięowewładzezezłudzeniem,
iżmożnausunąćodmiennościetnicznewobrębieimperium,dokońcajego
istnieniastarałysięjegodzić.AmerykańskihistorykPieterM.Judsontwierdzi,
żewłaśnieowogodzenie,czyliwprowadzanieprzepisówprawnychistruktur
administracyjnychnakierowanychnauporaniesięzezróżnicowaniemjęzy-
kowym,wyznaniowyminarodowym,byłotym,co-pookresieiluzjiunifika-
cyjnych,mniejwięcejodwprowadzeniadualizmu-stanowiłocelmonarchii
naddunajskiejiwyróżniałojąnatleEuropy101.JosephRothopisałtenstyl
rządzeniaznostalgiąipoezjąw1938r.:
Dopieroznaczniepóźniej,dośćdługopowojnie[ś]przekonałemsię,żewszystko,
nawetkrajobrazy,pola,narody,rasy,chałupyikawiarniepodlegająpewnymprawom
narzuconymprzezwładającegoducha.Tenduchmocenjestprzybliżyćdosiebierze-
czynajbardziejodległe,rzeczyobceuczynićpokrewnymiipogodzićnajskrajniejsze
napozórprzeciwności102.
Duch,któregomiałnamyśliRoth,byłpóźnohabsburskiejproweniencji.
Wczasach,gdyniestanowiłjeszczemelodiiprzeszłości,byćmożenierealizo-
wałwymarzonegoprzezpisarzaideału,aledziałał;działałpoprzezwspieranie
różnychgrupnarodowychpodwójnejmonarchiiorazdążeniedozbliżania
odmiennychkultur.Znanymjestfakt,żeniektórzyPolacyodbieralitakąpoli-
tykę,zwłaszczaprowadzonąwstosunkudogalicyjskichUkraińców,jakomani-
festacjęwładzykierującejsiędewiządivideetimpera.Vushkopodkreślajednak,
żebyłtoprzejawwąskiego,narodowegopunktuwidzeniaPolaków,wistocie
bowiemrządypolegającenapopieraniu(iosłabianiu)razjednejgrupynaro-
dowej,razdrugiej,przedewszystkimwPrzedlitawii,stanowiłyracjęstanu
Austriidążącejdoutrzymaniajednościpaństwa103.Ponieważpolitykatego
rodzajudladużejczęścimieszkańcówmonarchiiprzejawiałasięnapozio-
mieregionów(wlokalnychprzedsięwzięciach,instytucjachiadministracji),
101Por.P.M.Judson,ImperiumHabsburgów.Wspólnotanarodów,przeł.S.Patlewicz,
Warszawa2017,s.238,271,455.
102J.Roth,Popiersiecesarza,przeł.I.Maślarz,Kraków1984,s.9.
103Por.I.Vushko,dz.cyt.,s.174,180.
