Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI:Nasiąkaniebarwamimiejscigodzin
35
językiempolskim,aporzuceniego,nawetjeślibardzotegochcieli,okazywało
siędlanichtrudne.ZjawiskotowszechstronnieomówiłaDanutaSosnowska
wrozprawieInnaGalicja49.Polacy,zwłaszczanależącydowarstwyszlacheckiej,
zamieszkującywewschodniejGalicji,dziękikontaktomzrusińskimi/ukraiń-
skimisłużącymi,chłopamiiwiejskimiprzyjaciółmipowszechnieposługiwali
sięichmową.JakstwierdziłAndrzejVincenz:njeśliktośmiałnianięHucułkę,
tojegoprzynajmniejdrugimjęzykiembyłukraiński”50.Przenikaniesiękultur,
pozadomenąjęzykową,zaznaczałosiętakżewsferzetradycjirodzinnych,oby-
czajów,anawetreligii.PrzykładówtegozjawiskadostarczałarodzinaLeona
Getza,malarzaigrafikaurodzonegow1896r.weLwowie.Wedlewspomnień
artystyjegobabciabyłaPolkąikatoliczką,adziadekUkraińcem,nktórysłu-
żyłwpałacuarcybiskuparzymskokatolickiegoMorawskiego”oraznwszere-
gachwyzwoleńczychPolskiibrałudziałwpowstaniu”51.Wlwowskimdomu
Getzamówiłosięwjęzykupolskimmatkiiwjęzykuukraińskimojcaoraz
kultywowałoobietradycjedotegostopnia,żeojciecpóźniejszegomalarza-
drukarz,aleoambicjachaktorskich-bezoporównprzezdługielatagry-
wałwteatrachpolskichiukraińskich,w«Gwieździe»i«Zorii»”52.LeonGetz
ostateczniezidentyfikowałsięnarodowościowojakoUkrainiec.Alemógłsię
zidentyfikowaćjakoPolak,takjakinnispośródjegolicznegorodzeństwa.
SkomplikowanegenealogiewielumieszkańcówGalicjistanowiłyrezul-
tatwielopokoleniowejkoegzystencjiludzioróżnychetnosach.Małżeństwa
49Por.D.Sosnowska,InnaGalicja,Warszawa2008.
50[GłosA.Vincenza],w:Bogactwokulturypogranicza.Dyskusjaokulturzeukraińskiej,
nZnak”1988,nr4,s.8.Vincenzumieszczatozdaniewnastępującym,ciekawymdlaoma-
wianegozagadnieniakontekście:nJeśliktośurodziłsiępodStanisławowemczyweLwowie
[ś]toznaturyrzeczyjestczłowiekiemdwóchkultur.[ś]Oczywiściezdajęsobiesprawę,
żejeśliktośjestUkraińcempolskiejkultury,tojesttocoinnegoniżbycie‘Polakiemkultury
ukraińskiej’wtakimznaczeniu,wjakimjanimjestem.WidzętakichUkraińcówdwóchkultur
wielu:otchociażbyŁazarzaBaranowicza,arcybiskupaczernihowskiegoipolitycznegoentuzjastę
łącznościzMoskwą,poprzezWacławaLipińskiego,szlachcicapolskiegoipisarzaukraińskiego,
potakichmoichprzyjaciółwHarvardzie,jakOmeljanPricak,zktórymmówiłemzawszepopol-
sku”,tamże.PodobnerozpoznaniazawieradokumentpochodzącyzArchiwumAktNowych
wWarszawie(dalej:AAN),AktaJuliuszaTwardowskiego,sygn.32,PismoWydziałuKrajowego
doministradlaGalicji,lipiec1917r.,k.38:nKażdymieszkaniec[wschodniejGalicji-J.W.]
rozumiedobrzedrugijęzyk,bezpotrzebytłumaczenia”.
51ArchiwumInstytutuPamięciNarodowejOddziałwKrakowie,sygn.010/10948,t.4,Leon
Getz,[Wspomnienia],s.7/27,9/30(podajęnajpierwstronęwdokumencieGetza,następnie
wedługpaginacjiarchiwalnej).
52Tamże,s.14/44.Znanyliterackiobrazpodobnejosmozykulturstanowiłapowieść
AndrzejaKuśniewiczaNawrócenie.Autorprzedstawiłwniejświatgalicyjskiegomiasteczka
(zapewneSambora),wktórymprzedstawicielepolskiejiżydowskiejspołecznościfunkcjonowali
zaczasówhabsburskichnrazem,aleiobok,jakbywyrównani.Ito,choćmogłobysiękomuś
wydawaćnielogiczneidziwaczne-wyrównaniprzezinność”,tegoż,Nawrócenie,Kraków
1987,s.75.
