Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Częśćwprowadzająca:GalicjawAustrii
przezowąplennąirodnąwładzęcywilizacjipolskiej”45.Znanesątakżeprzy-
padkiniemniejspontanicznejrutenizacjipolskojęzycznychchłopóworaz
drobnejszlachtywewschodniejGalicji,zktórychPolacybylidumniznacznie
mniejioktórychrzadkosięrozpisywali.AleFerdynandAntoniOssendowski
wlatachtrzydziestychXXw.niebezpowoduakcentowałpotrzebęrozniecania
ntlącychsięjakichśwspominków”polskościwnszlachcieschłopiałej,«zrusz-
czonej»”46naBojkowszczyźnie,awładzeiarmiaIIRzeczpospolitejprowa-
dziływKarpatachWschodnichakcjęnaktywizacji”,czytaj:polonizacjiszlachty
zagrodowej47.Oskaliicharakterzeasymilacjiwielemówiąkonwersjezjed-
negowyznanianadrugie.ItakweLwowiewsamym1910r.byłoich362,
zczego261zkatolicyzmugreckiegonarzymski,13zjudaizmunakatolicyzm
rzymski,19zrzymskiegokatolicyzmunaewangelicyzm,4zkatolicyzmurzym-
skiegonagreckii2ztegosamegowyznanianajudaizm48.Liczbytepokazują,
żekulturapolskastanowiławowymmiejscuiczasienajsilniejszymagnesprzy-
ciągającydosiebiereprezentantówinnychkultur,aleniejedyny.Asymilacja
mogłazachodzićizachodziławróżnychkierunkach,nieograniczającsię
wyłączniedopolonizacji,takżewdobieautonomicznej.
Osmozakulturwramachlokalnychgalicyjskichukładówbyłanatyleczę-
sta,żestanowiłaźródłodwu-,anawetwielokulturowościmieszkańcówprowin-
cji.Najwyraziściejuwidaczniałasięnapłaszczyźniejęzykowej.WieluGalicjan
władałowięcejniżjednymjęzykiem,itoniewyuczonymnamozolnychlek-
cjach,lecznabytymwcodziennymużytkowaniu.Żydzirozmawialimiędzy
sobąwjidysz,alewkontaktachzewnętrznychużywali,wzależnościodsytuacji,
polszczyznylubukraińskiego.Rusini/UkraińcyiPolacyrzadziejwładalijidysz,
swojejęzykinawzajemznalijednakczęsto.Księżagreckokatoliccyrozmawiali
popolskunietylkozPolakami,aleprzynajmniejdopołowyXIXw.takżemiędzy
sobą.DotegoteżczasuzaangażowaniwruchnarodowyRusiniposługiwalisię
45S.Wasylewski,Historjelwowskie,Lwów-Poznań1921,s.43.
46F.A.Ossendowski,KarpatyiPodkarpacie,Poznań[1939],s.183.
47Por.materiałypropagandoweakcji:R.Horoszkiewicz,Szlachtazaściankowanaziemiach
wschodnich,Warszawa-Pińsk1936;W.Pulnarowicz,RycerstwopolskiePodkarpacia(dawne
dziejeiobecneobowiązkiszlachtyzagrodowejnaPodkarpaciu),Przemyśl1937;S.Jastrzębski,Kim
jesteśmy?OszlachciezagrodowejwMałopolsceWschodniej,Przemyśl1939.Zagadnienieomawia
W.Paruch,Mniejszościnarodowewmyślipolitycznejobozupiłsudczykowskiego(1935-1939),
w:PolitykanarodowościowapaństwEuropyŚrodkowowschodniej.Materiałyzmiędzynarodowej
konferencji„MniejszościnarodoweireligijnewpokomunistycznejEuropieŚrodkowowschodniej”
zorganizowanejwdniach20-22października1992roku,cz.2,red.J.Z.Pietraś,A.Czarnocki,
Lublin1993,s.99-100.
48Por.nWiadomościStatystyczneoMieścieLwowie1910-1911”14,1914,s.100.Wroku
następnymstatystykaprzedstawiałasiępodobnie:ogółem391zmianwyznania,wtym292zgrec-
kiegokatolicyzmuoraz20zwyznaniamojżeszowegonakatolicyzmrzymski,11zrzymskiegokato-
licyzmunaewangelicyzmi6zrzymskiegokatolicyzmunakatolicyzmgrecki;por.tamże,s.101.
