Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wzrost,morfogenezairóżnicowanie
dziedzicznychotrzymanychodorganizmówrodziciel-
skich.Konkretnaścieżkarozwojowa,którąrealizująko-
mórkizależyrównieżodpołożenia(informacjapozycyjna)
danejkomórkiitkankiwroślinie.Ponadto,narozwójro-
ślinwpływmajączynnikizewnętrzne,takiejakdługość
dnia,jakośćiilośćświatła,temperaturaigrawitacja(patrz
rozdz.28).
Wzrostjesttonieodwracalnepowiększenierozmiaru
organizmu,
spowodowane
podziałami
komórkowymi
ipowiększaniemsiękomórek(patrzrozdz.3).Aktyw-
nośćmitotycznasamawsobieniejestjednakbezpośred-
niąprzyczynąwzrostu,ponieważdoprowadzajedyniedo
zwiększenialiczbykomórekbudującychciałobezzwięk-
szeniajegoobjętości.Dopieropowiększeniesiękomórek
jestwłaściwymczynnikiemdecydującymowzrościeca-
łegoorganizmu/zwiększeniurozmiarów.
Roślinawtrakcieswojegorozwojuprzybieraokre-
ślonykształtiformę,czyliprzechodzimorfogenezę(od
greckichsłówkształtipochodzenie).Kierunek,wja-
kimkomórkidzieląsię,oddawnauważanozagłówny
czynnikdeterminującykształtroślinylubjejczęści.Obec-
niejednak,mamycorazwięcejdowodówwskazujących,że
toukierunkowanepowiększaniesiętkanekjestpierwot-
nymczynnikiemkształtującymroślinę.
561
Różnicowanietoproces,wktórymkomórkioiden-
tycznejkonstytucjigenetycznejstająsięróżneodsiebie
iodkomórekmerystematycznych,zktórychpowstały
(ryc.23.3).Procesten,częstorozpoczynasięwczasie,
kiedykomórkajeszczerośnie,ajegoprzebiegjestkontro-
lowanynadrodzegenetycznej.Zróżnicowanaekspresja
genów,acozatymidziezróżnicowanaprodukcjabiałek
leżyupodstawróżnicowaniasięposzczególnychrodza-
jówkomórekitkanek.Naprzykład,włóknasklerenchymy
ikomórkikolenchymysąrodzajamikomórekwzmac-
niającychoróżnychwłaściwościachścianykomórkowej:
ścianywłókiensązregułysztywne,podczasgdyściany
komórekkolenchymysąelastyczne.Dziejesiętak,ponie-
ważwłóknosklerenchymywytwarzawtrakcierozwoju
enzymy,któreprodukująligninę,nadającąjegościanom
twardośćisztywność.Zkolei,wkomórkachkolenchymy
wytwarzanesąenzymysyntetyzującedużeilościpektyny,
którenadająścianomsprężystośćielastyczność.
Chociażróżnicowanieprzebiegapodkontrolągene-
tyczną,loskomórki-czylitojakimtypemkomórkistanie
siępozakończeniuróżnicowania-zależyodostatecznej
lokalizacjiwrozwijającymsięorganie.Wprawdzielinie
komórkowe,takiejaktewkorzeniu(ryc.23.1b)powstają
wróżnychorganachroślinnych,tojednakróżnicowanie
(e)Członnaczynia
(d)Włókno
(a)Komórka
merystematyczna
(c)Komórki
miękiszowe
(b)Członrurkisitowej
ikomórka
towarzysząca
Ryc.23.3.Różnicowaniekomórek
Zkomórkimerystematycznejprokambiumlubkambiumpowstająróżnetypykomórek.(a)Znajdującasięwśrodkurysunkukomórkakam-
biummapojedynczą,dużąwakuolę;komórkiprokambialnemajązregułykilkamniejszychwakuol.Naryc.przedstawiono5różnychtypów
komórekpowstającychzprokambiumlubkambium:(b)członrurkisitowejzkomórkątowarzyszącą,(c)komórkimiękiszowe,(d)włókno
i(e)członnaczynia.Komórkimerystematyczne,zktórychpowstałykomórki(b-e)miałytakąsamąkonstytucjęgenetyczną.Przebiegróżnico-
waniakontrolowanyjestprzezgeny,aleloskomórekpotomnych-toznaczy,jakitypemkomórkisięstaną-zależyodkońcowejlokalizacji
wrozwijającymsięorganie
