Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Geneza
liturgiagodzin
22
.WVIIwiekustrukturaczasuzwiązanazmodlitwamidobowymi
zostałaprzyjętawmonastyrzestudyckimwKonstantynopolu,astamtądprze-
niesionadoTesalonikiprzezgreckiegomnicha,poetęiarcybiskupaTesaloniki
JózefaStudytę(zm.830).Ostatniafazarozwojucykludobowegoprzebiegała
naGórzeAthos,skąddziękimonastycyzmowizwyczajodmawiania„cza-
sów”promieniowałnaBałkany,naRuśinaziemierumuńskie.Dokonywało
siętowdużejmierzedziękiksięgomliturgicznym,przedewszystkimdzięki
Czasosławowi(Horologion),którywyraźnykształtotrzymałokołoXIwieku.
Wtymsamymokresienastąpiłoupowszechnieniecyklutygodniowegodzięki
liturgicznejksiędzeOktoechos(Oktoich),skomponowanejwVIIIwiekuze
śpiewówwkolejnychtonacjachkościelnychprzezJanaDamasceńskiego.Był
toostatecznykrokdoukształtowaniacyklutygodniowego,rozwijającegosię
odpoczątkuchrześcijaństwa.Pierwszytydzieńwkalendarzuliturgicznymwy-
znaczatuNiedzielaZmartwychwstaniaitoodniejliczysięwszystkiepozostałe
tygodnieroku.RolęspajającącałośćcykluodegrałtakżeTriod(Triodion),czyli
liturgicznaksięgaprawosławnaobejmującaporządeknabożeństwodczterech
niedziel(trzechtygodni)poprzedzającychWielkiPostiprzygotowującychdo
niegoażdopierwszejniedzielipoświęcieZesłaniaDuchaŚwiętego.Ostateczna,
XII-wiecznawersjaowejksięgijestnajprawdopodobniejsyntezątrzechwcześ-
niejszychredakcji:(1)palestyńskiej,związanejzŁawrąśw.SawywJerozolimie,
gdziepowstałtzw.kanonWielkiegoTygodniaprzypisywanyśw.Sofroniuszowi
(ok.560–638)iinnymwielkimhymnografombizantyńskim,(2)studyckiej
konstantynopolitańskiej,wramachktórejzaczasówmnichaiteologaTeodora
Studyty(759–826)iJózefaStudytyuzupełnionowersjępierwotnąokanon
NiedzielioSynuMarnotrawnymipieśniczterechsobótWielkiegoPostu,
(3)tzw.redakcjikonstantynopolitańskiejniestudyckiejzwiekówX–XII,zdo-
danymitekstamimnichaKasjanaiKonstantynaPorfirogenety
23
.WXIVwieku
doXII-wiecznejwersjiTriodudodanoSinaksarnaokresTriodu,sporządzony
przezNikiforaiKalistaXantopola24.ZkońcemXVwiekupraktykaliturgicz-
naprawosławiazwiązanaztymiksięgamibyłajużtakustalona,żezaczętoje
drukowaćwwersjisłowiańskiej(Kraków1491)orazrozprowadzaćpocałym
chrześcijańskimWschodzie,coprzyczyniłosiędowzględnegoujednolicenia
cykluwróżnychregionachprawosławia25.
22
H.Paprocki,MisteriumEucharystii.Interpretacjagenetycznaliturgiibizantyńskiej,
Kraków2010,s.41–44;R.Taft,TheLiturgyoftheHoursintheChristianEast,Karikkamuri
1984;IntroductiontoMedievalChristianLiturgyII.3TheLiturgyoftheHours,http://www.
yale.edu/adhoc/research_resources/liturgy/hours.html[odczyt:3.07.12].
23
MakariosSimonopetritul,Triodulexplicat.Mistagogiatimpuluiliturgic,Sibiu2008,
s.17–27.
24M.Giosanu,Istoriauneicàrlidecultcumultiplevalenlepoetice:Triodul,http://www.
cntdr.ro/sites/default/files/c2010/c2010a49.pdf[odczyt:7.08.12].
25E.Branięte,op.cit.,s.31–32.
