Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Geneza
sięoczterechcyklach,zdodaniemmiesięcznego
12
).Wiadomo,żepierwotnie
kształtowałysięonewścisłymzwiązku,aichwyraźneustaleniewkalendarzu
przypadadopieronawiekiX–XII.
Odpoczątkuchrześcijaństwarozwijałysięcykledobowyitygodniowy.
Tenpierwszyopartybyłnapraktyceokreślonychpórmodlitwywciągudoby,
nazwanejzczasemliturgiągodzin(gr.horologion),takważnejwkalendarzu
liturgicznym.Wywodziłsięzżydowskiejtradycjimodlitwsynagogalnych,
aleczerpałtakżem.in.zporządkurzymskichstraży.Wzorowałsięnanaj-
starszychdobowychmodlitwachżydowskichiporządkuofiarskładanych
wŚwiątyniJerozolimskiej,m.in.szacharit(hebr.שחרתšaḥàriṯ),odmawianej
wrazzewschodemsłońca,„wświetlednia”iobejmującejbłogosławieństwa
poranne,psalmy,wersetywychwalaniaJahwe,wyznaniewiarywjedyność
BogaKriatSzema,ModlitwęOsiemnastuBłogosławieństw–Szmoneesre
(Amida)13,Tachanun,czyliprośbyibłaganiaowybaczenieskierowanedo
Jahwe,Aleinuleszabeach(Jestnaszymobowiązkiemwychwalać)–modlitwę
pochwalnąiKadiszszalem,modlitwęuświęcającąImięBoże;czerpałtakże
zodmawianejprzezŻydówpozmrokuMaariw(Ma’ariv,arvit),naktórą
składałysięmodlitwyKriatJisrael,Chacikadisz,Szmoneesre
14
.Pozanimi
Żydzispotykalisięnamodlitwachwśrodkudnia(mincha),anieobowiąz-
kowojeszczedwarazy.Wszystkotoznalazłoodzwierciedleniewcyklu
dobowymchrześcijaństwa,tradycjajudaistycznaniezostałabowiemod-
rzuconaprzezpierwszychchrześcijan,którzyzachowalizwyczajzbierania
sięookreślonejporzedobynamodlitwę.Początkowonajprawdopodobniej
byłtoranek,zachódsłońcaoraznoc.Zustaniemprześladowańprywatne
modlitwywposzczególnychporachdniainocyprzekształciłysięwewspólne
nabożeństwacodzienne.
Wcyklutygodniowymnajważniejsząrolęodgrywałpoczątkowoszabat
(hebr.šbt–‘zaprzestać’,‘skończyć’),wedługtradycjiżydowskiejdzień
siódmy,sobota–czasodpoczynkuJahwepostworzeniuświataisymbol
czasówmesjańskich
15
.JużwIwiekupojawiłsięzwyczajupamiętnianiaprzez
modlitwęiwspólnenabożeństwonajważniejszegowydarzeniazżyciaJezusa:
12
Cyklmiesięcznywprawosławiuwyróżniapewnaczęśćbadaczy–opartyonjestna
minejach,czyliliturgicznychksięgachzwykazemświątiświętychwspominanychwdanym
miesiącu.Wniniejszejpracywanaliziekalendarzaliturgicznegoprzyjętonajczęściejstosowany
podziałnatrzycykle.
13
SidurSzaarejTeszuwa.ModlitwynadnipowszednieinaSzabatztłumaczeniemnajęzyk
polski,red.rabinS.Pecaric,tłum.E.Gordon,Warszawa2005,wstęp;RabinZewGreenwald,
BramyHalachy.Religijnepraważydowskie,red.rabinS.PecariciL.Kośka,Kraków2005,
s.73–123.
14Ibidem,s.240–278,208–236;W.Schenk,ZaryshistorycznyrozwojuLiturgiiGodzin,
„AteneumKapłańskie”100(1983),nr4–5,s.349.
15B.Nadolski,Niedziela.Historia,znaczenie,symbolika,Kraków2010,s.9.
