Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawosławnykalendarzliturgiczny–źródła,strukturaiprzenikanienaterenyrumuńskie
37
zmartwychwstania
16
.Wzoremtradycjiżydowskiejmiałotopoczątkowomiej-
scewsobotę,alefunkcjętęjużodpołowyIwiekuprzejmowałastopniowo
niedziela.Modlitwyniedzielnebyłynajbardziejuroczystezcałegotygodnia
itowarzyszyłimszeregobrzędów.
Dobowezwyczajemodlitewneipraktykiliturgicznednitygodniastały
sięzaczątkiemrozwojucykludobowegoitygodniowegowkalendarzulitur-
gicznym.Wydajesięjednak,żedoIVwiekupraktykadobowejitygodniowej
modlitwyniebyłajednolita.Prawdopodobniezwyczajemodlitewnezależały
odregionu,oczymwspominająm.in.traktatDidache,atakżepisarzeiojcowie
Kościoła:KlemensAleksandryjski,HipolitRzymski,CyprianzKartaginyczy
Tertulian17.OdIVwiekuporządekmodlitwdobowychitygodniowychkształ-
towałsięwśrodowiskumonastycznym.KonstytucjeApostolskiewspominają
omodlitwach:porannych,otrzecim,szóstymidziewiątymczasie,wieczornych
orazo„pianiukogutów”nadranem18.Św.BazyliWielkizaleciłwRegułach
życiamonastycznegomodlitwyoróżnychporachdobyzarównomnichom,jak
iosobomświeckim
19
.Dokładnewiadomościnatematmonastycznejtradycji
modlitwwJerozolimiezawdzięczamypątniczceEgerii,którapodróżowała
poZiemiŚwiętejwIVwieku.Pozwalająonewnioskować,iżistniałwówczas
zwyczajodprawianiaconajmniejpięciumodlitwdobowych:zanimzapieją
koguty,podczasktórejodmawianohymny,psalmyimodlitwy;oświcie,kiedy
recytowanohymnyporanne;oszóstymczasie,czyligodzinie12wpołudnie,
kiedyodmawianopsalmyiantyfony;odziewiątymczasie,kiedypodczas
wieczerni(lucinicon)przyzapalonychpochodniachiświecachrozbrzmiewały
psalmyiantyfony,atakżewnocy.Częśćznichbyłaprzeznaczonajedynie
dlamnichów,częśćdlawszystkichwiernych20.Porządekniektórychmodlitw
dobowychbyłtakżepraktykowanywkapadockich,antiocheńskichiegipsko-
-palestyńskichśrodowiskachmonastycznych
21
.OdVwiekumodlitwydobowe
zostałyprzyjętewnowoufundowanymmonastyrześw.SawywJerozolimie,
gdzierozwiniętoszerzejichpodstawyteologiczne.TunapoczątkuVIIwieku
ukształtowałasięczęśćdobowakalendarzaliturgicznego,aprzedewszystkim
16K.Bondaruk,op.cit.,s.63–81.
17B.Nadolski,op.cit.,s.7–34,42–55.
18
P.Pruteanu,EvoluliarânduielilortipiconaleînRàsàritulOrtodox.Studiuistorico-liturgic,
„StudiiTeologice”,Bucureęti2006,nr1,s.3.
19
ŻywotipismaświętegoBazylegoWielkiego,oprac.G.Hagioryta,J.Misiejuk,Hajnówka
1999,s.95–99.
20
Egeria,Pielgrzymkadomiejscświętych,24,1–2,[w:]DoZiemiŚwiętej,oprac.
P.Iwaszkiewicz,Kraków1996;Egeria,Pielgrzymkadomiejscświętych,[w:]DoZiemiŚwiętej:
najstarszeopisypielgrzymekdoZiemiŚwiętej(IV–VIIIw.),tłum.J.Czuj,oprac.P.Iwaszkiewicz,
przedm.M.Starowieyski,Kraków2010,s.162–199.Zob.także:A.Matyszewski,Liturgia
Godzinnapodstawie„ItinerariumEgeriae”,http://www.kkbids.episkopat.pl/uploaded/a%20
34/Anamnesis34–4bEgeriae.pdf[odczyt:7.08.12].
21P.Pruteanu,op.cit.,s.63–99.
