Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawosławnykalendarzliturgiczny–źródła,strukturaiprzenikanienaterenyrumuńskie
39
Przybadaniurozwojucyklurocznegoważnejestuświadomieniesobie,że
początkowoposzczególneregiony,miasta,anawetmonastyrymiaływłasne,
tzw.partykularnekalendarze,stądteżdużąrolęwformowaniukalendarza
chrześcijańskiegoodegrałatzw.fazalokalna.Jegochrześcijańskiepoczątki
sięgająprzywoływaniapamięcimęczenników,anastępnieinnychważnych
dlachrześcijaństwapostaci.Wiadomo,żejużodIIwiekuistniałwświecie
chrześcijańskimzwyczajwspominaniamęczennikówwmodlitwieiotaczania
opiekąmiejscichpochówku,jednakzpowoduprześladowańmiałonraczej
charakternieoficjalny.Świętowanoprzedewszystkimdzieńichśmierci,który
pojmowanojakomomentnarodzindożyciawiecznegoi„prawdziwego”.
Zbieranosięwówczasprzygrobachmęczenników,gdzieczuwano,modlono
się,odczytywanohistorięichśmierciorazodprawianonabożeństwaocharak-
terzeliturgicznym.Dorozpowszechnieniakultumęczennikówprzyczyniłysię
rocznicowelitanieodmawianewbudowanychodIIIwiekunadichgrobami
bazylikach,zwanychadcorpus
26
.Wartowspomnieć,żezwyczajetewzorowały
siępoczęścinaobrzędachkuczciróżnychpostacizkalendarzyprzedchrześ-
cijańskich27,przedewszystkichnatzw.kultachmisteryjnych–m.in.Attisa,
Mitry,Asklepiosa,namisteriacheleuzyńskich–szerokorozpowszechnionych
wkulturzehellenistycznej
28
.Przejmowałytakżepewnerytycharakterystyczne
dlakulturstarożytnych,m.in.ofiarowaniedarówwotywnych,sprawowanie
kultuwpodziemiach,ucztyofiarne.Innymisłowy,wrazzdawnymiwierze-
niamiimiaramiczasuKościółchrześcijańskizaadaptowałcałebogactwo
różnychelementówstarożytnychkultówreligijnych.Wrezultaciekalendarz
liturgicznychrześcijaństwamożnapotraktowaćnietylkojakoodbiciestar-
szychformmierzeniaczasu,aleteżjakoświadectwoistnieniawstarożytności
kultupewnychpostaciorazzwiązanychznimiobrzędówirytuałóworaz
przypisywanychimatrybutów.Jesttojednazcharakterystycznychcechno-
wychwyznań,którenierozwijająsięnigdywkulturowejpróżni,alenabazie
istniejącychjużwierzeńtworząwierzeniawłasnelubnadajątymstarszym
noweznaczenia,łączącesięzichwłasnąmyśląteologiczną.Nowopowstające
chrześcijaństwo,rozwijającsięnapodłożustarożytnychwierzeńiczerpiąc
stamtądpewneformykultu,nadawałowłasnesensyprzejętymtreściom
29
.
Podobniestarekalendarzeprzełożyłysięzczasemnachrześcijańskirok
kalendarzowy,łączącykażdydzieńrokuzewspomnieniemjakiegośepizodu
zhistoriizbawienialubjakiegośświętego.
26B.Nadolski,Liturgika,cz.I:Liturgikafundamentalna,Poznań1989,s.30–42.
27
M.Skabałłanowicz,TołkowyjTipikon.ObjasnitielnojeizłożenijaTipikonasistoriczeskim
wwiedienijem,Moskwa2004,s.276.
28
A.F.v.Rohrscheidt-Schwaben,Historialiturgiichrześcijańskiej,http://www.kus.
mikronacje.info/node/171[odczyt:3.05.12].
29
Szerzejnatentemat:W.Burkert,Starożytnekultumisteryjne,oprac.K.Bielawski,
Bydgoszcz2001,passim.