Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
Przytoczmyjeszczeprzykładzinnejdziedzinyizinnegoczasu.Socjologicznypunkt
widzeniamożesięprzydaćdointerpretowaniafaktówizdarzeńzbardzoodległejprze-
szłości,októrejniemamypisanychprzekazów,apoktórejpozostałyjedynieśladymaterialne.
Czypotrafimy,przyglądającsiępewnymznaleziskom,odtwarzaćodległywczasie
światspołeczny?Dopewnegostopniatak,przyjmujączałożenie,żenasiprzodkowiesprzed
kilkunastuczynawetkilkudziesięciutysięcylatnieróżnilisięażtakbardzoodnas,któreto
założeniejestbardzoprawdopodobne,skoropotrafimyzrozumiećpewneprzekazy,dawną
sztukęitd.CofnijmysięzatemnamomentwodległąprzeszłośćEuropysprzedtrzydziestukilku
tysięcylat.
JakpiszeMichałKobusiewiczwksiążceoprzodkachdzisiejszegohomosapiensiich
problemach,niektórezjawiskaodkrywaneprzezarcheologówdowodzą,żeneandertalczykom,
którychprzyjęłosięuważać(wobiegowychopiniach,alerównieżprzezwielelattakże
wliteraturzenaukowej)zabardzoprymitywnychprzodkówczłowieka,,,nieobcebyłyuczucia,
któredziśnazywamyhumanitarnymi,anawetmożetzw.uczuciawyższe,,.Kobusiewiczpodaje
przykładodnalezionychwirackiejjaskiniSzanidarszczątkówmężczyzny,którywchwiliśmierci
miałwięcejniż40lat,cobyłobardzoniezwykłesamowsobie,ponieważneandertalczycyżyli,
wedługnaszychdzisiejszychpojęć,krótko,dwadzieściakilka,trzydzieścilat.Coważniejsze,
mężczyznaów,,żyłbezprawejręki,któranigdysięnierozwinęła,zapewnewskutekdefektuprzy
porodzie.Niemógłbyćłowcą,niemógłefektywniewytwarzaćnarzędzi.Grupiezbieracko-
-łowieckiej,wktórejżył,byłonzupełnieniepotrzebny,wręczodwrotnie–stanowiłraczejzbędny
ciężar,,[Kobusiewicz1994,s.47].Ajednakżył,itojaknaoweczasybardzodługo,przypomocy
współplemieńców,którzydostarczalimuśrodkówdożycia,specjalnieprzygotowanegopożywie-
nia,skórdoochronyprzedzimnem.Dlaczego?Conimikierowało?Jakąwartośćprzedstawiał
dlaswoichwspółplemieńców?Jacyzatembyli,jakoistotyspołeczne,neandertalczycy?Cota
historiamówinamoichpotrzebach,osystemiewartości?
5
.
Iostatniprzykład,związanyzmaterialnymotoczeniemczłowieka.Czysocjologiazajmuje
sięprzedmiotami?Oczywiścietak,sąoneprzecieżwytworamiczłowieka,sąprzezniego
używane,cenione,przechowywanelubodrzucane,sąprzedmiotemwymiany,sązatemważnymi
elementamirelacjimiędzyludzkichiwspółtworząświatspołeczny.Wiadomoprzecież,jak
odmienniewróżnychkulturachwyglądałyidojakróżnychcelówsłużyłyrozmaiteprzedmioty,
jakzmieniałosięwyposażeniemieszkania,narzędziaiurządzeniaorazichrolawżyciujednostek
izbiorowości[Kopaliński1987(a)].Szczególnegorodzajuprzedmiotaminależącymidoświata
społecznegosątakżezabawki,któreodgrywająważnąrolęwprocesiesocjalizacji.Wystarczy
odwiedzićmuzeumzabawekwKopenhadzeczyNorymberdze,apotemobejrzećwspółczesny
sklepzzabawkami,żebyzobaczyćodmiennekoncepcjedzieciństwa,relacjidzieckazeświatem
zewnętrznym,sposobyprzygotowywaniadorólspołecznych.Niektórezabawkiurastajądo
rangisymboluzewzględunaswojewyjątkoweznaczenie.Naprzykładsłynneduńskieklocki
LEGOzzałożeniamiałyprzygotowywaćmłodeosobydoperfekcjonizmuwewszystkim,co
robią,asłużytemuwyjątkowajakośćtychklocków
6
.Jeszczesłynniejszajestchybalalka
niezamożna,żyjącawcieniubogatychkrewnych,,.Cogorsza:,,Niemiałaoficerskiegostopnia,niedowo-
dziłażadnymoddziałem,zrelacjiświadkówniedasięodtworzyćjejudziałuwanijednejbitwieczychoćby
potyczce,anijednegochwalebnegoczynużołnierskiego,,[Kopaliński1987(b),s.884].Ajednaktanieład-
nainiebohaterskakobietazostaławykreowananiemalnapolskąJoannęD,Arciwprowadzonado
świadomościzbiorowej.Tutakżesocjologzapytałby:Dlaczego?Czemutosłużyło?Jakąrolęspołeczną
pełnił(awłaściwiewniektórychśrodowiskachnadalpełni)tenmit?
5
Zrozumiałe,żetakieodkryciaarcheologiczneinspirująautorówksiążekzgatunkufantasy.
Wspomnianywyżejprzypadekwykorzystaławpierwszejczęściswojejwielotomowejpowieściprzed-
stawiającejświatsprzedkilkudziesięciutysięcylatJeanM.Auelwsłynnymcyklu,,DzieciZiemi,,.
6
Niejesttojedynyelement,,ideologiczny,,wkoncepcjiklockówLEGO;innezwiązanesąnaprzykład
zichuniwersalnością,zroląwnauczaniulogicznegomyśleniaitd.
