Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Karwat,Ozłośliwejdyskredytacji.Manipulowaniewizerunkiemprzeciwnika,Warszawa2006
ISBN978-83-01-14966-6,©byWNPWN2006
46
CzęśćI.Krytykamerytorycznaachytranapastliwość
Natejpodstawiemożnazkoleipokusićsięoocenęjakościkrytyki,zbadaniejej
wartościpoznawczej.Wkonkretnychsytuacjachpowstajeprzecieżpytanie,czydana
krytyka–pozatym,żemożeokazałasiępragmatycznieskuteczna(np.wymusiła
czyjąśdymisję,zaniechaniezamiaru,uchyleniedecyzji,zmianęwsposobiedziałania)
–ukazałarealistycznyitrafnyobrazzjawisk,czyrzeczywiściedopomogławzrozu-
mieniuanalizowanychzjawisk,wzbogaciławiedzę,uchroniłaprzedjakimiśbłędami
wprzyszłościitd.
Schematnr3
Wartośćpoznawczakrytyki
Kryterium
Trafnośćdiag-
noziocen
Rodzajkrytyki
Charakteranalizy/oceny
Postrzeganiezjawiskaodzwierciedlastanfaktyczny;formuło-
waneocenysąkompatybilnewstosunkudokryteriówoceny;
postulatyidyrektywyopartenatrzeźwejdiagnozie(to,co
uznajemyzakonieczne,jestzarazemmożliwe)
Adekwatna
Rozmijaniesiędiagnozyzestanemrzeczywistym,bezpodstaw-
nośćlubarbitralizmocen,wniosków,prognozizaleceń
Chybiona
Odsłonięcie–wtokuanalizyidyskursu–nowychaspektówzja-
wiska,rewizjauproszczeńidogmatów,„poszerzeniehoryzon-
tów”uczestnikówdebaty,sporu
Wpływna
Płodna
wzbogacenie
(odkrywcza)
wiedzy,rozwi-
nięciespołecz-
nejkompetencji
irefleksji
Jałowa
Sprawiedliwa
Zasadnośćocen
(pochwałlub
zarzutów)
Rytualnelubpragmatyczniewygodnepotwierdzeniewiedzy
jużznanejiobiegowej,wtymtruizmów(oczywistości),ste-
reotypów(uproszczeń),banałóworazuświęconychtradycją
błędnychwyobrażeńizłudzeń
Wielostronnyibilansowycharakteranalizyiocenyzjawiska;
proporcjewobraziepozytywówinegatywówwspółmiernedo
stanurzeczywistego;bilansuznaniaidezaprobatyopartynawy-
ważeniunatężeniaiskaliocenianychzjawisk
Jednostronnyiselektywnyobrazzjawiska,spowodowanyten-
Niesprawiedliwa
dencyjnościąnastawień;naginaniewizerunkuzjawiska(pod-
miotu)dowynikunarzuconegouprzedzeniem
Dystanslub
brakdystansu
podmiotu
krytykującego
dowłasnych
nastawień,
uprzedzeń
ioczekiwań
Realistyczna
Życzeniowa
Analizaiocenazjawiska„odporne”naoczekiwania,pragnienia,
życzeniaautorakrytyki,najegochęćpotwierdzenia–pokora
wobecfaktów,równieżtychniewygodnych
Obrazzjawiskazdeformowanyprzezwpływmyśleniażycze-
niowego(pragnienie,abyanalizowaneiocenianezjawiskobyło
takie,jakimchcemyjewidzieć);wypieraniezeświadomościfak-
tówlubwnioskówzaprzeczającychzaprogramowaniukrytyki
Natletegospektrumtypówkrytykimożliwestajesięuchwycenieosobliwości
procedurlubrytuałów,którezasługująnaokreślenie'dyskredytacja’.
