Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
14
przeszłośćiteraźniejszośćsąstalezapośredniczane”
5.Niemożemyograniczyćnaszej
badawczejwrażliwościdodogmatuautotelicznościsztuki,którapocząwszyodczasów
Hegla
6maswójcelgłówniewsamejsobieizwolnionazostałazpowinnościmoral-
nych.Istotąklasycyzmu,takżetegoXX-wiecznego,jestto,coWofgangWelschnazy-
wa„więziązcommonsense,izaczymchybapocichutęskniąnawettwórcyautono-
miczni,zamknięciw«złotejklatce»,«getciesztuki»”
7.
PrzesłaniemdlanaszychbadańjestteżGadamerowskawizjakultury,mającabyć
opozycjąwobec„światopoglądukonsumpcyjnego”
8.Toonawyznaczanamkierunki
badań,stanowiostrzeżenieprzedunikaniempytańowartościostateczne,niwelowa-
niemświatawartości,pozostawaniemnapowierzchnizjawiskikontentowaniemsię
jakimkolwiekdoświadczeniem,gdytylkodajeonopokusęjakiejśwmiaręuporządko-
wanejinterpretacji.JakpiszeEwaKobylińska:
Hermeneutykastajesięniezbędnaodmomentu„drugiegoodczarowania”świata,toznaczyod
momenturozwarstwieniasięjednolitejdotąd[...]kulturyeuropejskiej.[...]Hermeneutykaprzy-
pominanieustannieotym,żerzeczywistośćtechnologicznieodczarowanaprzestajebyćrzeczy-
wistościąludzką.Wrazzkrytyką,którarozwójkulturyeuropejskiejumożliwiła,rozpoczynasię
procesutratyjęzyka,kryjącegowsobieniepodważalnenormy.Właściwiejużodczasówrenesan-
su,społeczeństwoniepotrafiłonarzucićniekwestionowanegokodeksu,jakuczyniłośredniowie-
cze,aniodwołaćsiędoidealnegoporządku,jakuczyniłaklasycznaGrecja
9.
Właśniedotakiego„porządku”nawiązująwsferzeideineoklasycy,zaśświado-
mośćheremeneutycznapozwalanam–jakobadaczom–napróbęnawiązaniaznimi
świadomegoipełniejszegodialogu.
Dlategoteż,badającksiążkipoetyckieautorówiichposzczególneutwory,staramy
sięnietracićzoczuwszystkichkonstytutywnychskładnikówprąduliterackiego,jakim
jestklasycyzm,awięc:treściideowych,którewtymnurciesąszczególnieważne(np.
przesłaniamoralne,tożsamośćkulturowa,ideałyestetyczne,intelektualizm),koincy-
dencjizpoetykaminormatywnymiklasycyzmuukształtowanymiwpoprzednichwie-
kach,zastosowaniacharakterystycznego„kodukulturowego”(naktóryskładająsię
mity,dziełasztuki,tematyhistoryczne
10),atakżeszczególnegodoborugatunków,
środkówartystycznychiukształtowaniajęzyka(cechującegosięograniczeniemmeta-
foryzacjiielipsynarzeczretorycznościidyskursywności).Zarazemjednakważnajest
dlanasperspektywadiachroniczna:to,jakklasycznekanonyspotykałysięzdyktatem
historii,jakulegałyewolucji,rozpadowi,toznówrestauracjiwposzczególnychokre-
sachhistorycznych(temusłużąwyżejwspomnianemodele),jakikonkretnycharty-
stycznychdokonaniach.
5H.-G.Gadamer,Prawdaimetoda.Zaryshermeneutykifilozoficznej,przekł.iwstępB.Baran,War-
szawa2004,s.400.
6G.W.F.Hegel,Wykładyoestetyce,t.2,przeł.J.Grabowski,A.Landman,Warszawa1966.
7Por.W.Welsch,Estetykapozaestetyką.Onowąpostaćestetyki,przeł.K.Guczalska,red.nauk.
K.Wilkoszewska,Kraków2005,rozdz.:Nowoczesnakoncepcja„filozofiisztuki”.
8Por.E.Kobylińska,Hermeneutycznawizjakultury,Warszawa–Poznań1985,s.160–162.
9Tamże,s.166.
10Ówkoddziałaniejakowtrzechkierunkach:1)tzw.interpretowaniemitem:pozwala„odczytać”,
„oswoić”,zrozumiećteraźniejszość(zwłaszczatraumatycznewydarzeniaXXwieku)zapomocąprawd
płynącychzprzeszłości,przytymabstrahująctęteraźniejszośćiuwznioślając;2)służyożywieniu,przemo-
delowaniutradycjitak,abywteraźniejszościodnalazłanowe,„wieczne”życie,aczasemlepszeniżto
starsze(interpretowaniamitem);3)jesttoscalanierozbitegogmachukultury.
