Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
30
1.4.Parnasizm
NazwapochodziodprogramowejpublikacjigrupyparnasistówLeParnassecontem-
porain(1866,Itom),ajestaluzjądoantycznychinspiracjipoetóworazichelitaryzmu
(Parnas–stromeniedostępneskały,majestatycznagóra),hasła„sztukidlasztuki”
(parnasiścitozdeklarowanimiłośnicykunsztuApollina,Muz)
63.
HenriPeyreużywaterminu„pokolenieparnasistowskie”,mającnamyślipisarzy
przełomuantyromantycznego,2.poł.XIXwieku.Nieprzyznajemujednakostatecznie
miana„prawdziwego”neoklasycyzmu,wyjaśniając:„Aletenklasycyzmsztukidla
sztukizpewnościąnieszukałswoichwzorówuautorówXVIIwieku.Chciałprzezwy-
ciężyćromantyzm,powtórzyć,lecznaswójsposób,niejakoni,to,czegodokonali
wielcypisarzekołoroku1660”
64.ChodziPeyre’owizapewneoto,żetenneoklasy-
cyzmsztukidlasztukichciałbyćbardziejantyromantycznyniżneoklasyczny.
TakżeVanTieghemzwieparnasizmdoktryną„złożonąiniewyraźną”,skupionąna
haśle„sztukadlasztuki”,ucieczceod„sprawswojegoczasu”ihołdowaniuskompli-
kowanymrygoromformalnym.IstnienieparnasizmurozciągaVanTieghemnalata
1830–1887
65.
BardziejostrożnajestAnetaMazur,autorkarozprawyParnasizmwpoezjipolskiej
drugiejpołowyXIXipoczątkuXXwieku
66.Stwierdzaona,iżfrancuski„Parnasnie
stworzyłokresuczyprąduliterackiego,choćjakoetapprzejściowymiędzyromanty-
zmemisymbolizmemspełniłwpoezjirolęrealizmu”
67.Mazurpoprzestajewięc
wzasadzienakategoriach:„szkoła”,„pokolenie”
68,„ugrupowanie”,aleteżjednocze-
śniepodkreśladoniosłąrolęparnasizmujakoprzedłużeniaromantyzmu(!)iklasycy-
zmu,takżejakoantycypacjisymbolizmu.
NowaencyklopediaPWN
69definiujeparnasizmjakonazwęwłasną,awięc„kierun-
kuwpoezjifrancuskiej2.poł.XIXwieku”,który„byłpozytywistycznąreakcjąna
romantyzm”,„wywodziłsięzteorii«sztukidlasztuki»,postulowałpoezjębezosobo-
wą,niestroniącąoderudycyjnejformy,cechowałygokultdlasztukplastycznych
63Grupadziałaławlatach1852–1876weFrancji,azajejczłonkówibliskichwspółpracownikówuwa-
żasię:CharlesaMendesa,TeofilaGautiera,CharlesaLeconte’adeLisle’a,TeodoradeBanville,Jose
MariędeHéredię,LeonaDierx,ArmandaSully-Prudhomme’a,LouisaMenarda.AnetaMazurwymienia
teżparnasistówzinnychkrajów:Włocha–GiosueCarducciego,Anglika–AlgernonaSwinburne’a,Cze-
chów–EmilaVrchlicky’egoiJuliusaZeyera,Serba–VojislavaIlić’a(A.Mazur,Parnasizmwpoezji
polskiejdrugiejpołowyXIXipoczątkuXXwieku,Opole1993).Zracjiuprawianejtematykiwkręguparna-
sizmumożnaumieszczaćpoetówepokiwiktoriańskiejwAnglii:AlfredaTennysona(nostalgiczneutworyo
dawnejAnglii,jejrycerzach)czyRobertaBrowninga(portretydawnychartystówiuczonych,«zakocha-
nie”wdawnej–włoskiej–sztuce).Por.natentemat:R.T.Denommé,TheFrenchParnassianPoets,
Illinois1972;L.Decaunes,LepoésieparnassiennedeGautieraRimbaud,Paris1977;Ph.VanTieghem,
GłównedoktrynyliterackieweFrancji,dz.cyt.;J.Adamski,Historialiteraturyfrancuskiej,Wrocław–
Warszawa–Kraków1970;M.Bobrownicka,Żywotnośćiwariantyklasycyzmuwliteraturachsłowiańskich
XIXwieku,„RuchLiteracki”1988,z.1–2.
64H.Peyre,Cotojestklasycyzm?,dz.cyt.,s.249.
65Ph.VanTieghem,GłównedoktrynyliterackieweFrancji,dz.cyt.,s.253–260.
66A.Mazur,ParnasizmwpoezjipolskiejdrugiejpołowyXIXipoczątkuXXwieku,dz.cyt.
67Tamże,s.15.
68Cytujenawet(tamże,s.17)stosowneokreślenieV.F.Desonaya:„generacja1866”(za:Larevehel-
leniquechezlespoetesparnassiens,Paris1928,s.61).
69NowaencyklopediaPWN,dz.cyt.
