Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
22
wzaniku)iE(mówisięraczej–poprostu–dawny).Mocnotrzymasięzaśznaczenie
C(znaczeniehistoryczne–nazwa,imięwłasne,tj.konkretny,nazwany,wytyczony
ramamiczasowymiokres,prądwliteraturzeczysztuce;jestichkilka)iwłaśnieF(pe-
wientypsztukiwspółczesnej,awięcprądhistoryczny,tj.terminszczegółowy).
WswejpóźniejszejHistoriiestetyki
16Tatarkiewicz,wyjaśniającznaczenieterminu
„klasyczny”,poprzestajejużnadwóchtylkodefinicjach.
A.„To,cojestnajdoskonalszymwyrazemjakiejśkultury,sztuki,kierunku,stylu”
17
–czyliznaczeniewartościujące.
B.„Kultura,sztuka,poezja,kierunek,stylookreślonychcechach”identyfikowany
z„umiarem,opanowaniem,harmonią,wyrównaniemnapięć,równowagąelemen-
tów”
18,awięcwytworyklasycznejGrecji,aleipóźniejszychnaśladowców,np.epoki
LudwikaXIV.
Wartojeszczeprzypomnieć,iżTheNewEncyclopediaBritannica
19podajenastę-
pująceczteryznaczeniaterminu„klasyczny”,odwartościującychponormatywne:
najlepszyobiektdanegotypuczygatunku;najlepszy,szczytowyetaprozwojujakiegoś
stylu;Vwiekp.n.e.wsztucestarożytnejGrecji;całyokresantycznywsztuce;okres
klasycznyjakokonkretnyokreskulturyodwołującysięwyraźniedostarożytności.
1.2.Klasycyzm,klasyczność
JakdowodziWellek
20,„klasycyzm”wodniesieniudoliteraturytoterminstosunkowo
młody,bodziewiętnastowieczny,izwyklewartościujący.Zastosowanyzostałnajwcze-
śniejweWłoszechw1818roku(jakoclassicismo)uGiovanniegoBercheta
wprzypisie(!)jegopracyDelcriterione’discorsi(wzbiorowymtomieDiscussioni
epolemichesulromanticopodred.EgidiaBellriniego)iwtymsamymrokuwielokrot-
nieuErmesaViscontiegowjegoIdeeelementarisullapoesiaromantica.Wtejteż
pracy–jakpodajeWellek–rozróżnionyzostaje„wspaniałyklasycyzmstarożytnych”
i„scholastycznyklasycyzmnowożytnych”
21.
W1820rokutermin„klasycyzm”(Klassizismus)pojawiasięwNiemczechuGoet-
hego(wKlassikerundRomantikerinItalien).WeFrancjidopierow1823rokuStend-
haldajewswymdzieleRacineetShakespeare
22„żartobliwądefinicjęklasycyzmu”
(Wellek)podwpływemlekturyViscontiego
23,pisząc:
Romantyzmjestsztukąprzedstawianiaróżnymnarodomtakichpracliterackich,jakie
wobecnymstanieichzwyczajówiwierzeńmogądaćimmożliwienajwiększąprzyjemność.Kla-
16Tegoż,Historiaestetyki,t.1:Estetykastarożytna,Warszawa1985.
17Tamże,s.52.
18Tamże,s.52–53.
19TheNewEncyclopediaBritannica,15thEdition,Chicago1988.Edycjapolska:Poznań2001,t.20.
20R.Wellek,Terminipojęcie...,dz.cyt.
21Tamże,s.148.
22Stendhal,RacineetShakespeare,Paris1905.
23E.Visconti,Discussioniepolemischesulromqantismo,Bari1912.Cyt.za:R.Wellek,Terminipo-
jęcie...,dz.cyt.,s.148.
