Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
tekstów:ideologia-program-propaganda
5
.Rdzeńideologiistanowiądzieła
teoretycznetwórcytejże.Każdaideologiapotencjalniemożerealizowaćsięwroz-
maitychwariantach,którekonkretyzująsięwformiedeklaracjiideowychiinnych
dokumentówprogramowych
6
.Kolejnąwarstwęstanowiąmateriałypropagandowe
ipublicystykaprasowa-wtymprzypadkuideeulegająjużdalekonierazidącej
prymitywizacji,czasemteżwyraźnieodbiegają(zpowodówtaktycznychczy
demagogicznych)odgłównejliniiideologicznej7.Kwestiądrugorzędnąjesttutaj
to,naileszczerzewierzonowgłoszonąideologię-ogłoszoneidee,nawetjeśli
ichtwórcatraktowałjeinstrumentalnie,zaczynajążyćwłasnymżyciem.Dlatego
materiałypopularne,takiejakpublicystykaprasowa,sąniemniejważneoddzieł
teoretyków,którychmyślimogłyniezostaćprawidłowozrozumianeiwrezultacie
realniefunkcjonowaływzniekształconejformie.Analiziepoddanewięczostały
wobrębiekażdejideologiikolejno:praceideologów,dokumentyprogramowe
iprasaugrupowania.
Niezbędneuzupełnieniepublikacjistanowiąarchiwalia,zwłaszczawzakre-
sienaświetleniatłahistorycznego.Utrudnionydostępdowewnętrznychdokumen-
tóworganizacyjnychposzczególnychugrupowańpolitycznychsprawił,żeoparłem
siętugłównienasprawozdaniachurzędowychipolicyjnych-użytecznychjako
swegorodzajunkontrapunkt”,pozwalającyspojrzećnadziałalnośćorganizacji
politycznychzodmiennej,zewnętrznejperspektywy
8
.Skoncentrowałemsięna
zasobachArchiwumAktNowychjakoreprezentatywnychdlapolitykiogólnopol-
skiej,porównującjewszakżezarchiwaliamiadministracjiterenowejwLublinie.
Podobną,pomocnicząrolęodgrywająmateriałypamiętnikarskie.Trzebawziąć
poduwagęwzględnąwartośćwspomnień,którenaogółnprzykrawane”byłydo
późniejszegoświatopogląduizmienionejsytuacji9.
Analizaźródełskonfrontowanazostałazistniejącąliteraturąprzed-
miotu.Nieporuszamsiętuponieznanymterenie,gdyżpolskamyślpolityczna
jestdobrzezbadananiemalwewszystkichjejsegmentach.Zobfitejliteratury
natematobozunarodowegoprzywołaćnależypublikacjeBogumiłaGrotta,
KrzysztofaKawalcaiJerzegoKornasia,zestarszych-RomanaWapińskiego.
5Nieprzeczytemufakt,żewprzypadkufaszyzmukolejnośćchronologicznabyłanierazod-
wrotna:oddziałaniaprzezdoraźneuzasadnieniepropagandowedoracjonalizacjiideologicznej.
Dostosowywanieideologicznejrefleksjidokonkretnychwarunkówniemusibyćtożsamezcynicz-
nąmanipulacją-niekiedytaktykastajesięideologią,zrodzonewkonkretnychokolicznościach
doraźnehasłanastępniestanowiąprzedmiotszczerejwiary.
6Programjestniejakowypadkowąmiędzywyznawanymświatopoglądemarealiami,wtym
oczekiwaniamispołecznymi.
7Publicystykawperiodykachreprezentujewyższypoziomniżpublicystykadzienników
(choćoczywiściepotrafilibyśmypodaćwieleprzykładówodwrotnych).
8Trzebabraćpoprawkęnamożliwąniewiarygodnośćźródełtegotypu.Por.J.Zieliński:Re-
organizacjaObozuWielkiejPolskiz1931r.SH1975,nr2.
9Por.A.S.Kotowski:NarodowaDemokracjawobecnazizmuiTrzeciejRzeszy.Toruń2006,
s.153.
